آمار

تعداد نشریات30
تعداد شماره‌ها434
تعداد مقالات3,802
تعداد مشاهده مقاله6,083,830
تعداد دریافت فایل اصل مقاله4,176,614
صالح پور, زریر, عبدالهی, زهرا, رسنواد, بهاره. (1404). تحلیلی بر ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه‌های روستایی استان ایلام با رویکرد عدالت‌محوری. سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(1), 97-115. doi: 10.22098/gsd.2025.17784.1090
زریر صالح پور; زهرا عبدالهی; بهاره رسنواد. "تحلیلی بر ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه‌های روستایی استان ایلام با رویکرد عدالت‌محوری". سامانه مدیریت نشریات علمی, 2, 1, 1404, 97-115. doi: 10.22098/gsd.2025.17784.1090
صالح پور, زریر, عبدالهی, زهرا, رسنواد, بهاره. (1404). 'تحلیلی بر ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه‌های روستایی استان ایلام با رویکرد عدالت‌محوری', سامانه مدیریت نشریات علمی, 2(1), pp. 97-115. doi: 10.22098/gsd.2025.17784.1090
صالح پور, زریر, عبدالهی, زهرا, رسنواد, بهاره. تحلیلی بر ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه‌های روستایی استان ایلام با رویکرد عدالت‌محوری. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; 2(1): 97-115. doi: 10.22098/gsd.2025.17784.1090

تحلیلی بر ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه‌های روستایی استان ایلام با رویکرد عدالت‌محوری

جغرافیا و توسعه فضایی
دوره 2، شماره 1، اردیبهشت 1404، صفحه 97-115    اصل مقاله (1.02 M)
نوع مقاله: علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22098/gsd.2025.17784.1090
نویسندگان
زریر صالح پور* 1؛ زهرا عبدالهی2؛ بهاره رسنواد3
1گروه معماری و عمران، دانشکده فنی و مهندسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران
3گروه جغرافیای انسانی و برنامه‌ریزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
آگاهی یافتن از پویایی، گستردگی و روندهای حرکتی جمعیت به‌عنوان یکی از اجزای مهم سازمان فضایی نقش مهمی در برنامه‌ریزی‌های سرزمینی دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه‌های روستایی استان ایلام و نقش متغیرهای پژوهش در وضعیت موجود آن است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و جمع‌آوری داده‌ها به دو صورت کتابخانه‌ای و میدانی و با تکیه‌بر داده‌ها و اطلاعات کمی و کیفی انجام پذیرفته است. نتایج آمار توصیفی نشان داد جمعیت روستایی از فشردگی بیش‌تری نسبت به نقاط روستایی استان ایلام برخوردار است. همچنین با توجه به نتایج آماره موران شاخص کل توزیع جمعیت روستایی با مقدار 131/0 دارای الگوی خوشه‌ای است به‌طوری‌که با توجه به نتایج، روستاهای با جمعیت بالا در کنار هم قرار داشته و از روند خوشه‌ای با تمرکز بالا در اطراف ایلام و شهرهای مهم استان برخوردارند. همچنین با توجه به نتایج رگرسیون وزنی جغرافیایی متغیرهای مستقل پژوهش دارای اثرگذاری متفاوتی هستند. به‌طوری‌که عوامل فاصله از گسل‌های فعال و راه‌های ارتباطی با R² برابر با 34/0 و 48/0 و R² تعدیل‌شده برابر با 25/0 و 40/0 دارای دقت نسبی و دو عامل دسترسی به خدمات و فاصله از مرکز استان با R² برابر با 68/0 و 60/0 و R² تعدیل‌شده برابر با 59/0 و 54/0 دارای دقت قابل قبولی در مدل‌سازی روابط فضایی عوامل مؤثر در توزیع فضایی جمعیت روستایی استان هستند. نتایج کلی پژوهش بیانگر شکل‌گیری خوشه‌های جمعیتی با کشش بیش‌تر به سمت شمال و شمال غرب استان و به‌خصوص روستاهای اطراف ایلام است
کلیدواژه‌ها
ساختار فضایی؛ جمعیت؛ سکونتگاه‌های روستایی؛ عدالت ‌محوری؛ استان ایلام
مراجع
  1. احدنژاد روشتی، محسن؛ طهماسبی مقدم، حسین؛ حیدری، محمدتقی و تیموری، اصغر. (1400). تحلیلی بر دگریستی سازمان فضایی نظام شهری استان زنجان. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 11(42)، 80-63. doi: 10.30495/jzpm.2021.3939
  2. اسمعیلی، فضل‌الله. (1400). تحلیل تعادل فضایی در توزیع جمعیت روستایی در شهرهای کوچک استان گلستان (مطالعه موردی: شهر کلاله). آینده‌پژوهی شهری، 1(2)، 120-106
  3. امان‌پور، سعید؛ ملکی، سعید و حسینی، نبی‌ا... . (۱۳۹۵). تحلیلی بر توزیع خدمات شهری در کلان‌شهر اهواز از منظر عدالت فضایی. پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، ۷ (۲)، ۹۹-۱۱۲. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.25383930.1395.7.14.7.9
  4. ای کلارک، جان. (1377). اصول و مبانی جغرافیای جمعیت. ترجمه مسعود مهدوی، تهران، انتشارات قومس.
  5. پوراحمد، احمد؛ زنگنه شهرکی، سعید و صابری، علی. (1402). تحلیل عدالت فضایی در دسترسی به خدمات شهری (نمونه موردی: شهر یاسوج). جغرافیا و توسعه، 21(71)، 31-1. https://doi.org/10.22111/gdij.2023.7588
  6. حاتمی‌نژاد، حسین و داراب‌خانی، رسول. (1385). تحلیلی بر نظریه مکان مرکزی کریستالر. اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 15(60)، 69-65. doi: 20.1001.1.25883860.1385.15.60.10.8
  7. حسنعلی‌زاده، میلاد. (1403). پایش تغییرات شبکه سکونتگاه‌های شهری منطقه جنوب ایران. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 14(53)، 32-17. doi: 10.30495/jzpm.2022.29755.4039
  8. حسینی، علی و صابری، علی. (1402). سنجش رضایتمندی کیفیت زندگی در خام شهرها (مطالعه موردی: شهرهای بوستان و سپیدار، استان کهگیلویه و بویراحمد). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 18(4)، 236-221.
  9. داداش‌پور، هاشم؛ علیزاده، بهرام و مدنی، بهاره. (1390). بررسی و تحلیل روند توسعه‌یافتگی و نابرابری‌های فضایی در شهرستان‌های استان آذربایجان غربی. علوم اجتماعی، 18(53)، 208-173. https://doi.org/10.22054/qjss.2011.6830
  10. رحمانی، عمار؛ فرجی‌راد، عبدالرضا و رحمانی، بیژن. (1394). بررسی توزیع فضایی سالخوردگی جمعیت روستایی ایران طی سه دوره سرشماری 1375، 1385 و 1390. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 12(46)، 88-73.
  11. شمس، مجید؛ پرهیز، فریاد؛ مهدنژاد، حافظ؛ قمری، مصطفی و محمدی، کاوه. (1391). تحلیل رابطه جرم و تراکم جمعیت در بلوک‌های آماری با استفاده از سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعه موردی: منطقه اسکان غیررسمی اسلام‌آباد زنجان). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 3(8)، 38-19. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1391.3.8.2.9
  12. صابری، علی؛ پوراحمد، احمد و زنگنه شهرکی، سعید. (1403). تحلیل توزیع خدمات شهری و شناسایی پیشران‌های مؤثر بر عدالت فضایی با رویکرد آینده‌پژوهی (موردمطالعه: شهر یاسوج). جغرافیا و برنامه‌ریزی، 28(88)، 266-245. https://doi.org/10.22034/gp.2023.54478.3068
  13. ضابط محبوب، حمیدرضا؛ امین‌زاده، بهرام و برنافر، مهدی. (1394). توزیع تراکم جمعیت در شهر رشت با استفاده از روش AHP. آمایش محیط، 8(28). 22-1.
  14. عنابستانی، علی‌اکبر و حسینی، معصومه. (۱۳۹۷). بررسی تطبیقی سطح امنیت در پارک‌های شهری از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: پارک‌های شهری مشهد). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، ۶) ۲(، ۳۳۰ ۳۰۷.https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2018.206488.468
  15. فرجی‌سبکبار، حسنعلی. (1393). الگوسازی روندهای فضایی جمعیت روستایی بر اساس میانگین متحرک فضایی. پژوهش‌های روستایی، 5(1)، 158-137. https://doi.org/10.22059/jrur.2014.51451
  16. قادری حجت، مصطفی و آفتابی، زکیه. (1398). تحلیل فقر از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: استان‌های شمالی ایران). جغرافیا و توسعه، 57، 110-95. doi: 10.22111/gdij.2019.5048
  17. قدیری، محمود و شاکری، فاطمه. (1394). تحلیل تطبیقی الگوی توزیع جمعیت در نظام شهری مناطق 10 گانه کشور. جغرافیا و توسعه، 13(40)، 58-43. doi: 10.22111/gdij.2015.2097
  18. کاویانی‌راد، مراد؛ حسینی، محمدحسین و صادقی، وحید. (1397). تبیین رقابت انتخاباتی طایفه محور در چارچوب مدل مرکز- پیرامون (نمونه پژوهشی: انتخابات ادوار هشتم، نهم و دهم در حوزه انتخابیه مَمَسَنی و رستم). تحقیقات جغرافیایی، 33(3)، 236-218.
  19. کلانتری، محسن؛ یزدان‌پناه، کیومرث و نوری، سمیه. (1394). تحلیل توزیع فضایی جمعیت استان زنجان طی سال‌های 90-1365 و پیش‌بینی جمعیت تا سال 1404. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 7(4)، 44-27.
  20. کلانتری، محسن؛ یزدان‌پناه، کیومرث و نوری، سمیه. (1394). تحلیل ساختار فضایی جمعیت سکونتگاه‌های شهری و روستایی (مطالعه موردی: استان زنجان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 3(2)، 190-165. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2015.55347
  21. مرادی مکرم، سیاوش؛ شاه‌حسینی، پروانه و نوری کرمانی، علی. (1402). تحلیل شبکه شهری و توزیع فضایی جمعیت در کانون‌های شهری استان ایلام. آمایش سیاسی فضا، 5(2)، 204-179.
  22. Ahadnejad, R. M., Tahmasebi, M. H., Heydari, M. T., & Teymouri, A. (2021). An analysis of the Metamorphosis spatial organization of the urban system of Zanjan province. Regional Planning, 11(42), 63-80. doi: 10.30495/jzpm.2021.3939 [In Persian]
  23. Amanpour, S., Maleki, S., & Hosseini, N. A. (2017). Analyzing the Distribution of Urban Services in Metropolis Ahvaz From a Spatial Justice Perspective. Journal of Urban Ecology Researches, 7(14), 99-112. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.25383930.1395.7.14.7.9[In Persian]
  24. Cai, J., Li, R., Liu, Z., Liu, X., & Wu, H. (2024). Quantifying spatial interaction centrality in urban population mobility: A mobility feature-and network topology-based locational measure. Sustainable Cities and Society, 114, 105769. https://doi.org/10.1016/j.scs.2024.105769
  25. Dadashpur, H., Alizadeh, B., & Madani, B. (2011). Review and analysis of development trends and spatial disparities in the West Azerbaijan province. Social Sciences, 18(53), 173-208. https://doi.org/10.22054/qjss.2011.6830 [In Persian]
  26. Clark, J. (1998). Principles and Foundations of Population Geography. translated by Masoud Mahdavi, Tehran, Ghomes Publications. [In Persian]
  27. Esmaili, F. (2021). Spatial Equilibrium Analysis in Rural Population Distribution in Small Towns of Golestan Province (Case Study: Kalaleh City). Journal of Urban Futurology, 1(2), 106-120. [In Persian]
  28. Faraji Sabokbar, H. (2014). Modeling Spatial Trends in Rural Population Based on the spatial moving average (SMA). Journal of Rural Research, 5(1), 137-158. https://doi.org/10.22059/jrur.2014.51451[In Persian]
  29. Ghaderi Hajat, M., & Aftabi, Z. (2019). Analysis of poverty from perspective of spatial justice, case study: the northern provinces of Iran. Geography and Development, 17(57), 95-110. doi: 10.22111/gdij.2019.5048[In Persian]
  30. Ghadiri, M., & Shakeri, F. (2015). Comparative analysis of population distribution pattern in urban system of Iran decuple regions. Geography and Development, 13(40), 43-58. doi: 10.22111/gdij.2015.2097[In Persian]
  31. Hasanalizadeh, M. (2024). Monitoring Changes in the Network of Urban Settlements in the South Region of Iran. Regional Planning, 14(53), 17-32. doi: 10.30495/jzpm.2022.29755.4039 [In Persian]
  32. Hataminejad, H., & Darabkhani, R. (2007). An analysis of chrystaller's central place theory. Scientific-Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 15(60), 65-69. doi: 20.1001.1.25883860.1385.15.60.10.8[In Persian]
  33. Henning, M., Westlund, H., & Enflo, K. (2023). Urban–rural population changes and spatial inequalities in Sweden. Regional Science Policy & Practice, 15(4), 878-893. https://doi.org/10.1111/rsp3.12602
  34. Hosseini, A., & Saberi, A. (1402). Measuring satisfaction with the quality of life in urban areas (Case study: Bustan and Sepidar cities, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad provinces). Human Settlement Planning Studies, 18(4), 221-236. [In Persian]
  35. Javanshiri, M., Anabestani, A., & Sojasi Qeydari, H. (2020). Analysis and Forecasting of Physical Developments in Peri-urban Rural Settlements of Mashhad Metropolitan Area Privacy. Spatial Planning, 10(2), 119-148. doi: 10.22108/sppl.2020.120020.1443[In Persian]
  36. Kalantari, M., Yazdanpanah, K., & Nouri, S. (2015). Analysis of the Spatial Structure of Urban and Rural Population (Case Study: Zanjan Province). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 3(2), 165-190.‌ https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2015.55347 [In Persian]
  37. Kalantari, M., Yazdanpanah, K., & Nouri, S. (2015). Analysis of the spatial distribution of population Zanjan during 1365-1390 and projected population by the year 1404. New Perspectives in Human Geography, 7(4), 27-44. [In Persian]
  38. Kaviyan Rad, M., Hosseini, S. M. H., & Sadeghi, V. (2018). Explanation of electoral Competition Tribe-based in the Framework of the Model of Core-Periphery Case Study: Eighth,Ninth and Tenth Elections in the Mamasani Constituency. GeoRes, 33 (3), 218-236 [In Persian]
  39. Li, K., Hou, Y., Randall, M. T., Skov-Petersen, H., & Li, X. (2024). The spatio-temporal trade-off between ecosystem and basic public services and the urbanization driving force in the rapidly urbanizing region. Sustainable Cities and Society, 105554. doi: 10.1016/j.scs.2024.105554
  40. Livert Aquino, F., & Gainza, X. (2014). Understanding density in an uneven city, Santiago de Chile: implications for social and environmental sustainability. Sustainability, 6(9), 5876-5897. https://doi.org/10.3390/su6095876
  41. Moradimokaram, S., Shah, H. P., & Nouri, K. A. (2023). Analysis of urban network and spatial distribution of population in urban centers of Tehran province.‌ Political Planning of Space, 5(2), 204-179. [In Persian]
  42. Mouratidis, K. & Yiannakou, A. (2022). What makes cities livable? Determinants of neighborhood satisfaction and neighborhood happiness in different contexts, Land Use Policy, 112, 105855. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105855
  43. Paige, J., Fuglstad, G. A., Riebler, A., & Wakefield, J. (2022). Spatial aggregation with respect to a population distribution: Impact on inference. Spatial statistics, 52, 100714. https://doi.org/10.1016/j.spasta.2022.100714
  44. Pourahmad, A., Zanganeh Sgahraki, S., & Saberi, A. (2023). Analysis of Spatial Justice in Access to Urban Services Case study: Yasouj city. Geography and Development, 21(71), 1-32.‌ https://doi.org/10.22111/gdij.2023.7588 [In Persian]
  45. Rahmani, A., Farajirad, A., & Rahmani, B. (2015). Studying the spatial distribution of aging in the rural population of Iran during the three census periods of 1375, 1385 & 1390. Geographical Quarterly of the Land, 12(46), 73-88. [In Persian]
  46. Saberi, A., Pourahmad, A., & Zanganeh Shahraki, S. (2024). Analyzing the distribution of urban services and identifying drivers affecting spatial justice with a Future study approach (case study: Yasouj city). Journal of Geography and Planning, 28(88), 191-164.‌ https://doi.org/10.22034/gp.2023.54478.3068 [In Persian]
  47. Shams, M., Parhiz, F., Mahdanzad, H., Qamari, M., & Mohammadi, K. (2012). Analysis of the relationship between mass and population density in statistical blocks using geographic information systems (GIS) (Case study: Informal settlement area of Islamabad, Zanjan). Urban Research and Planning, 3(8), 38-19. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1391.3.8.2.9 [In Persian]
  48. Shin, E. J. (2024). Shifts in the neighborhood distribution of daytime population after the COVID-19 outbreak: A comparison across age groups. Cities, 147, 104825. doi: 10.1016/j.cities.2024.104825
  49. Wang, F., Li, S., Liu, L., Gao, F., Feng, Y., & Chen, Z. (2024). A novel index for assessing the rural population hollowing at fine spatial resolutions based on Tencent social media big data: A case study in Guangdong Province, China. Land Use Policy, 137, 107028. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2023.107028
  50. Wei, G., He, B. J., Sun, P., Liu, Y., Li, R., Ouyang, X., ... & Li, S. (2023). Evolutionary trends of urban expansion and its sustainable development: Evidence from 80 representative cities in the belt and road initiative region. Cities, 138, 104353. doi: 10.1016/j.cities.2023.104353
  51. Yang, L., Chen, W., Fang, C., & Zeng, J. (2024). How does the coordinated development of population urbanization and land urbanization affect residents' living standards? Empirical evidence from China. Cities, 149, 104922. doi: 10.1016/j.cities.2024.104922
  52. Yang, S., Wang, W., Liu, X., Deng, X., Shen, J., & Cheng, B. (2024). Balancing growth and safety: Investigating urban sprawl's impacts on security resilience under new infrastructure development. Cities, 147, 104812. https://doi.org/10.1016/j.cities.2024.104812
  53. Yang, X., Jiang, G. M., Luo, X., & Zheng, Z. (2012). Preliminary mapping of high-resolution rural population distribution based on imagery from Google Earth: A case study in the Lake Tai basin, eastern China. Applied Geography, 32(2), 221-227. doi: 10.1016/j.apgeog.2011.05.008
  54. Yue, H., Pan, Y., & Guan, Q. (2025). Measuring the spatial and size polycentricity: An empirical study of China's urban agglomerations using population distribution data. Applied Geography, 176, 103529. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2025.103529
  55. Zabet Mahboob, H. R., Aminzadeh, B., & Bornafar, M. (2015). Population density distribution in Rasht city using AHP method. Environmental Planning, 8(28). 22-1. [In Persian]
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 19
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب