تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 353 |
تعداد مقالات | 3,044 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,482,146 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,058,053 |
مقایسه اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی مبتنی برحافظه آیندهنگر و برنامه تنظیم هیجان بر کارکردهای اجرایی دانشآموزان با اختلال نارسایی توجه و بیشفعالی | ||
روان شناسی مدرسه و آموزشگاه | ||
دوره 11، شماره 3، مهر 1401، صفحه 122-138 اصل مقاله (977.42 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22098/jsp.2022.1881 | ||
نویسندگان | ||
نغمه نیکبخت1؛ مولود کیخسروانی* 2؛ عزت دیره2؛ علی پولادی ریشهری3 | ||
1دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، بوشهر، ایران. | ||
2استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران. | ||
3استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد بوشهر، بوشهر، ایران. | ||
چکیده | ||
هدف: هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی مبتنی برحافظه آینده نگر و برنامه تنظیم هیجان بر کارکردهای اجرایی دانشآموزان با اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی است. روش ها: این پژوهش از طرح شبه آزمایشی پیش آزمون پسآزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دچار اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر بوشهر در سال تحصیلی 99-1398 بود. از میان آنها به روش نمونهگیری در دسترس 45 نفر که ویژگیهای لازم بر اساس پرسشنامه فرم کوتاه و تجدیدنظر شده مقیاس درجه بندی کانرز والدین (1960) و ملاکهای ویرایش پنجم کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی را داشتند فهرست شدند و سپس در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر گروه 15 نفر) گمارش شدند. برای سنجش عملکرد توجه، از خردهمقیاس خطای حذف آزمون عملکرد پیوستة TOVA و برای ارزیابی عملکرد بازداری پاسخ از خرده مقیاس خطای ارتکاب آزمون TOVA، آزمون ویسکانسین و آزمون استروپ استفاده شد. گروه آزمایش توانبخشی شناختی به مدت 8 جلسه 60 دقیقه ای و گروه آزمایش تنظیم هیجان نیز تحت آموزشی برنامه آموزشی تنظیم هیجان در 18 جلسه 60 دقیقه ای و به صورت گروهی تحت آموزش قرار گرفتند. داده های حاصل از پژوهش با آزمون تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافتهها: یافته ها نشان داد برنامه های آموزشی توانبخشی شناختی و تنظیم هیجان موجب بهبود مشکلات رفتاری دانش آموزان شده است و این تاثیر در مرحله پیگیری دو ماهه پایدار ماند (۰۵/0˂P). نتیجهگیری: با توجه به یافتههای بهدست آمده از مطالعه حاضر می توان نتیجه گیری کرد که این دو برنامه آموزشی آموزش می تواند به عنوان یک روش مداخله ای در بهبود مشکلات رفتاری دانشآموزان با اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی استفاده شود. | ||
کلیدواژهها | ||
توانبخشی شناختی؛ تنظیم هیجانی؛ کارکردهای اجرایی؛ اختلال نارسایی توجه و بیشفعالی | ||
مراجع | ||
ارجمندنیا، علیاکبر؛ شریفی، علی و رستمی، رضا. (1393). اثربخشی برنامهی تمرین رایانهای شناختی بر عملکرد حافظهی فعال دیداری-فضایی دانشآموزان با مشکلات ریاضی. مجله ناتوانیهای یادگیری، 3(4)، 6-24. حسینی، سیده گلاله؛ اکبرفهیمی، ملاحت و حسنی مهربان، افسون. (1395). ارتباط اجرای مستمر آکوپیشنهای ورزش و مطالعه با کارکردهای اجرایی در سالمندان. طب توانبخشی، 5(4)، 22-10. [Doi:10.22037/jrm.2017.1100235] سلیمانی، اسماعیل؛ عباسی، مسلم و طغیانی، الهه. (1395). اثر بخشی آموزش راهبردهای شناختی-فراشناختی بر عملکرد توجهی- حافظه ای دانش آموزان مبتلا به ADHD . فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4(7). [Doi:10.22084/j.psychogy.2016.1661] علیزاده، حمید. (1384). تبیین نظری اختلال نارسایی توجه – بیشفعالی: الگوی بازداری رفتار ی و ماهیت خودکنترلی. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 5 (3)، 323-348.[Doi:net/dor/20.1001.1.16826612.1384.5.3.5.5] کاویانپور، فرنوش؛ ملکپور، مختار و عابدی، احمد.(1392) اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی(بازداری پاسخ) بر میزان تکانشگری کودکان پیش دبستانی دارای اختلال هماهنگی رشد: پژوهش موردی،14(1)، 84-75. http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-1049-fa.html مدنی، سید سمیرا؛ علیزاده، حمید؛ فرخی، نورعلی و حکیمیراد، الهام. (۱۳۹۶). تدوین برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی (بازداریپاسخ، بهروزرسانی، توجهپایدار) و ارزیابی میزان اثربخشی آن برکاهش نشانههای کودکان با اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، ۷(۲۶)، ۲۵-۱. [Doi:10.22054/jpe.2017.24627.1622] مساواتیآذر، پریسا؛ کیامنش، علیرضا و احدی، حسن. (1396). پیشبینی عملکرد خواندن بر اساس اندوزش کوتاهمدت و اجرایی مرکزی حافظه فعال در کودکان 8 و 11 ساله. نشریه آموزش و ارزشیابی، 10(37)، 107-124. https://www.sid.ir/paper/183622/fa مشهدی، علی؛ رسول زاده طباطبایی، سیدکاظم؛ آزادفلاح، پرویز و سلطانیفر، عاطفه. (1388). مقایسه بازداری پاسخ و کنترل تداخل در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی و کودکان بهنجار. اصول روانشناسی بالینی، 1(2)، 50-37. [Doi:10.22075/jcp.2017.1979] معین، نرگس؛ اسدی گندمانی، رقیه و امیری، محسن. (1397). اثربخشی درمان نوروفیدبک بر بهبود کارکردهای اجرایی در کودکان با اختلال نقص توجه/بیشفعالی. توانبخشی، دوره 19، شماره 3. [Doi:10.32598/rj.19.3.220] ملکپور، مختار؛ آقابابایی، سارا؛ عابدی، احمدو شوشتری، مژگان. (1392). اثربخشی آموزش حافظهکاری بر کارکردهای اجرایی و عملکرد تحصیلی دانشآموزان با نارسایی در املا. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 3 (9)، 20-1. https://jpe.atu.ac.ir/article_2169.html قمری گیوی، حسین؛ نریمانی، محمد و محمودی، هیوا. (1391). اثر بخشی نرم افزار پیشبرد شناختی بر کارکر دهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار نارساخوانی و نقص توجه/ بیش فعالی. مجله ناتوانیهای یادگیری، 1(2)، 115-98. [JLD-1-2-91-1-6] تقدیری، عزت؛ نریمانی، محمد و موسیزاده، توکل. (1400). مقایسه اثربخشی مدل مبتنی بر انگیزه پیشرفت و تکنیکهای تنظیم هیجان بر خودتنظیمی یادگیری در دانشآموزان مبتلا به ناتوانیهای یادگیری. مجله ناتوانی های یادگیری، 11(1)، 32-20. [Doi:10.22098/JLD.2021.9344.1935] هادیانفرد، حبیب؛ نجاریان، بهمن؛ شکرکن، حسین و مهرابیزاده هنرمند، مهناز. (۱۳۷۹). تهیه و ساخت فرم فارسی آزمون عملکرد پیوسته. مجله روانشناسی، ۴(۴)، ۴۰۴-۳۸۸. https://www.sid.ir/paper/54421/fa American Psychiatric Association. (2013). American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force. Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. 5th ed. Washington, D.C.: American Psychiatric Association.https://www.psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm Alizadeh, H. (2005). Theoretical explanation of Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Behavioral Inhibition Pattern and the nature of self-control. Research in Exceptional Children, 5 (3), 323-348. (Persian) [Doi:net/dor/20.1001.1.16826612.1384.5.3.5.5] Baddeley, A. (2000). The episodic buffer: a new component of working memory? Trend in Cognitive Sciences, 4(11): 417-423. [Doi:10.1016/S1364-6613(00)01538-2] Blair, C., Ravery, C.C., & Berry, D.J. (2014). Two approaches to estimating the effect of parenting on the development of executive function in early childhood. Developmental Psychology, 50(2), page 554-565. Bock, A. M., Gallaway, K. C., & Hund, A. M. (2015). Specifying links between executive functioning and theory of mind during middle childhood: Cognitive flexibility predicts social understanding. Journal of Cognition and Development, 16(3): 509-521. [Doi:10.1080/15248372.2014.888350] Cadman, T., Findon, J., Eklund, H., Hayward, H., Howley, D., Cheung, C., et al. (2016). Six-year followup study of combined type ADHD from childhood to young adulthood: Predictors of functional impairment and comorbid symptoms. European Psychiatry, 35, page 47-54. [Doi:10.1016/j.eurpsy.2015.08.007] Cicchetti, D., Ackerman, B. P., Izard, C. E. (1995). Emotions and emotion regulation in developmental psychopathology. Development and Psychopathology, 7(3): 1-10. [Doi:10.1017/S0954579400006301] Cicerone, K. D., Dahlberg, C., Malec, J. F., Langenbahn, D. M., Felicetti, T., Kneipp, S., & et al. (2005). Evidence-based cognitive rehabilitation: Updated review of the literature from 1998 through 2002. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 86(8):1681-1692. [Doi:10.1016/j.apmr.2005.03.024] Cortese, S., & Lecendreux, M. (2017). Sleep Disturbances in Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. Principles and practice of sleep medicine (six edition), page 390-397. [Doi:10.1586%2Fern.11.7] Covey, T. J., Shucard, J. L., & Shucard, D. W. (2019). Working memory training and perceptual discrimination training impact overlapping and distinct neurocognitive processes: Evidence from event-related potentials and transfer of training gains. Cognition, 182, 2019: 50-72 [Doi:10.1016/j.cognition.2018.08.012] Dahlin, K. I. (2011). Effects of working memory training on reading in children with special needs. Reading and Writing, 24(4), 479-491. [Doi:10.1007/s11145-010-9238-y] Dawe S, Gullo MJ, Loxton NJ. (2012) Impulsivity and adolescent substance use: Rashly dismissed as ‘‘all-bad’’? Journal Expeptional Criminol. 32(4):1507–1518. [Doi:10.1016/j.neubiorev.2008.06.003] Diamond, A., & Wright, A. (2014). An effect of inhibitory load in children while keeping working memory load constant. Frontiers in Psychology, 5: 135-168. [Doi:10.3389/fpsyg.2014.00213] Diefendorff, J. M., Richard, E. M., & Yang, J. (2019). Linking emotion regulation strategies to affective events and negative emotions at work. Journal Vocational Behavior; 73(4): 498–508. [Doi:10.1016/j.jvb.2008.09.006] Duell, N., Icenogle, G., Silva, K., Chein, J., Steinberg, L., Banich, M. T., ... & Oburu, P. (2018). A cross-sectional examination of response inhibition and working memory on the Stroop task. Cognitive Development, 47: 19-31. [Doi:10.1016/j.cogdev.2018.02.003] Ellingson, J. M., Fleming, K. A., Vergés, A., Bartholow, B. D., & Sher, K. J. (2014). Working memory as a moderator of impulsivity and alcohol involvement: Testing the cognitive-motivational theory of alcohol use with prospective and working memory updating data. Addictive behaviors, 39(11): 1622-1631. [Doi:10.1016/j.addbeh.2014.01.004] Eyni, S. (2020). The effectiveness of mentalization-based therapy on improving object relations of people with borderline personality disorder. Journal of Research in Psychopathology, 1(1), 16-23. [Doi:10.22098/jrp.2020.1028] Fenwick, M. E.; Kubas, H. A.; Witzke, J. W.; Fitzer, K. R.; Miller, D. C.; Maricle, D. E. & Hale, J. B. (2016). Neuropsychological profiles of written expression learning disabilities determined by concordance-discordance model criteria. Applied Neuropsychology Child, 5(2), 83-96. [Doi:10.1080/21622965.2014.993396] Franken, I. H. A., & Muris P. (2005). Individual differences in decision making. Pers Individ Dif; 39(5): 991-998. Ghamari Givi, H., Narimani, M., & Mahmoodi, H. (2012). The effectiveness of cognition-promoting software on executive functions, response inhibition and working memory of childern with dyslexia and attention dificit/ hyperactivity. Journal of Learning Disabilities,1(2), 98-115. (Persian) [Doi: JLD-1-2-91-1-6] Gonzalez-Castro, P., Rodriguez, C., Cueli, M., Garcia, T., Alvarez-Garcia, D. (2015). State, trait anxiety and selective attention differences in Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) subtypes. International Journal of Clinical and Health Psychology,15(2), 105-112. [Doi:10.1016%2Fj.ijchp.2014.10.003] Hagovska, M., Dzvonik, O., & Olekszyova, Z. (2017). Comparison of two cognitive training programs with effects on functional activities and quality of life. Res Gerontol Nurs, 10, 172-180.[Doi:10.3928/19404921-20170524-01] Hosseini, S. G., Akbar Fahimi, M., & Hassani Mehraban, A. (2016). The relationship between continuous performance of sports acupuncture and study with executive functions in the elderly. Rehabilitation Medicine, 5 (4), 22-10. (Persian) [Doi:10.22037/jrm.2017.1100235] Hadianfard, H., Najarian, B., Shakerkan, H., & Mehrabizadeh Honarmand, M. (2000). Preparation and construction of Persian form of continuous performance test. Journal of Psychology, 4 (4), 404-388. (Persian) https://www.sid.ir/paper/54421/fa Hudec, K.L., Alderson, R.M., Patros, C.H., Lea, S.E., Tarle, S.J., & Kasper, L.J. (2015). Hyperactivity in boys with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD): The role of executive and nonexecutive functions. Research in developmental disabilities, 45, page 103-109. [Doi:10.1016/j.ridd.2015.07.012] Jimenez, M.E., Wade, R., Schwartz-Soicher, O., Lin, Y., & Reichman, N.E. (2017). Adverse Childhood Experiences and ADHD Diagnosis at Age 9 Years in a National Urban Sample. Academic pediatrics, 17(4), page 356-361. [Doi:10.1016/j.acap.2016.12.009] Kanellopoulos, A., Andersson, S., Zeller, B., Tamnes, C. K, Fjell, A. M, Walhovd, K. B, & et al. (2016). Neurocognitive outcome in very long term survivors of childhood acute lymphoblastic leukemia after treatment with chemotherapy only. Pediatric Blood & Cancer. 63(1):133-138. [Doi:10.1002/pbc.25690] Kershner, J. R. (2019). Neurobiological systems in dyslexia. Trends in Neuroscience and Education, 14: 11-24. Kavianpour, F., Malekpour, M., & Abedi, A. (2013) The effectiveness of executive function training (response inhibition) on the impulsivity of preschool children with developmental coordination disorders: Case study, 14 (1), 84-75. (Persian) . http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-1049-fa.html Leark, R. A., Greenberg, L. M., Kindschi, C. L., Dupuy, T. R., & Hughes, S. J. (2007). T.O.V.A. Professional Manual Test of Variables of Attention Continuous Performance Test. [Doi:10.1007/s00415-005-0003-0] Lezak, M.D., Howieson, D.B. & Loring, D.W. (Eds.). (2004). Neuropsychological Assessment (4th ed.). New York: Oxford University Press. Major, R., & Tetley, J. (2019). Effects of dyslexia on registered nurses in practice. Nurse Education in Practice, 35: 7-13. [Doi:10.1016/j.nepr.2018.12.012] McGinnis, A. (2016). The Near and Far Transfer Effects of Multimedia Cognitive Training. Electronic Theses and Dissertations Graduate School, May 2016. https://digitalcommons.acu.edu/etd/11/ Madani, S S., Alizadeh, H., Farokhi, N. A., & Hakimirad, E. (2017). Develop a training program for executive functions (inhibition, response, updating, sustained attention) and evaluate its effectiveness in reducing the symptoms of children with attention deficit / hyperactivity disorder. Quarterly Journal of Exceptional People Psychology, 7 (26), 25-1. (Persian) [Doi:10.22054/jpe.2017.24627.1622] Masawati Azar, P., Kiamanesh, A., & Ahadi, H. (2017). Predicting reading performance based on short-term and centralized performance of central memory in 8 and 11 year old children. Journal of Education and Evaluation, 10 (37), 107-124. (Persian) . https://www.sid.ir/paper/183622/fa Mashhadi, A., Rasoulzadeh Tabatabai, S. K., & Azadfallah, P., & Soltanifar, A. (2009). Comparison of Response Inhibition and Interference Control in Children with Attention Deficit / Hyperactivity Disorder and Normal Children, Principles of Clinical Psychology, 1 (2), 37-50. (Persian) . [Doi:10.22075/jcp.2017.1979] Moin, N., Asadi Gandamani, R., & Amiri, M. (2018). The effectiveness of neurofeedback therapy on improving executive functions in children with attention deficit / hyperactivity disorder. Rehabilitation, Volume 19, Number 3, Fall 1397. (Persian) [Doi:10.32598/rj.19.3.220] Malekpour, M., Aghababaei, S., Abedi, A., & Shoushtari, M. (2013). The effectiveness of work memory training on executive functions and academic performance of students with spelling failure. Quarterly Journal of Exceptional People Psychology, 3 (9), 20-1. (Persian) https://jpe.atu.ac.ir/article_2169.html Nelwan, M., Vissers, C., & Kroesbergen, E. H. (2018). Coaching positively influences the effects of working memory training on visual working memory as well as mathematical ability. Neuropsychologia, 113: 140-149 [Doi:10.1016/j.neuropsychologia.2018.04.002] Nevo, E., Brenitz, Z. (2011). Assessment of working memory components at 6 years of age as predictors of reading achievements a year later. Journal of experimental child psychology, 109(1): 73-90. [Doi:10.1016/j.jecp.2010.09.010] Soleimani, I., Abbasi, M., & Toghyani, E. (2016). The effectiveness of teaching cognitive-metacognitive strategies on attentional-memory performance of students with ADHD. Quarterly Journal of Cognitive Strategies in Learning, Year 4, Number 7, Fall and Winter 2016. (Persian) [Doi:10.22084/j.psychogy.2016.1661] Pahlevanian, A., Alirezaloo, N., Naghel, S., Alidadi, F., Nejati, V., & Kianbakht, M. (2015). Neurofeedback Associated with Neurocognitive-Rehabilitation Training on Children with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD), Springer Science+Business, Int J Ment Health Addiction. [Doi:10.1007/s11469-015-9621-7] Parker, J. D. A., Saklofske, D. H., & Keefer, K. V. (2016). Giftedness and academic success in college and university: Why emotional intelligence matters. Gifted Education International, 33(2):183-194. [Doi:10.1177/0261429416668872] Patros, C. H., Alderson, R. M., Lea, S. E., Tarle, S. J., Kasper, L. J., & Hudec, K. L. (2015). Visuospatial working memory underlies choice-impulsivity in boys with attention-deficit/hyperactivity disorder. Research in developmental disabilities, 38(3): 134-144. http://crab.okstate.edu/publications.html Pau, C. W., Lee, T. M., & Chan, S. F. F. (2002). The impact of heroin on frontal executive functions. Archives of clinical neuropsychology, 17(7): 663-670. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14591849/ Pepping, M., Brunings, J., & Goldberg, M. (2013). Cognition, cognitive dysfunction, and cognitive rehabilitation in multiple sclerosis. Phys Med Rehabil Clin N Am, 24(4), page 663-672. [Doi:10.1016/j.pmr.2013.06.009] Pérez-Martín, M. Y., González-Platas, M., Eguía-del Río, P., Croissier-Elías, C., & Sosa, A.J. (2017). Efficacy of a short cognitive training program in patients with multiple sclerosis. Neuropsychiatric Disease and Treatment. 13(2):245-252. [Doi:10.2147%2FNDT.S124448] Salmi, J., Nyberg, L., & Laine, M. (2018). Working memory training mostly engages general-purpose large-scale networks for learning. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 93: 108-122. [Doi:10.1016/j.neubiorev.2018.03.019] Schneider, D., Göddertz, A., Haase, H., Hickey, C., & Wascher, E. (2019). Hemispheric asymmetries in EEG alpha oscillations indicate active inhibition during attentional orienting within working memory. Behavioral brain research, 359: 38-46. [Doi:10.1016/j.bbr.2018.10.020] Smith-Spark, J. H., Henry, L. A., Messer, D. J., Edvardsdottir, E., & Zięcik, A. P. (2016). Executive functions in adults with developmental dyslexia. Research in developmental disabilities, 53: 323-341[Doi:10.1016/j.ridd.2016.03.001] Taghdiri, E., Narimani, M., & Mousazadeh, T. (2021). Comparison of the effectiveness of motivational model based on progress and emotion regulation techniques on learning self-regulation in students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 11(1), 20-32. (Persian) [Doi:10.22098/JLD.2021.9344.1935] Thompson, R. A. (1991). Emotional regulation and emotional development. Educational Psychology Review, 3(2): 269-307. https://www.jstor.org/stable/23359228 Traverso, L., Mantini, C., Usai, M., & Viterbori, P. (2015). The Relationship Between Inhibition and Working Memory in Preschoolers: Evidence for Different Inhibitory Abilities. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39, 3–27. [Doi:10.1016/j.jecp.2020.105014] Viswanath, B., Janardhan Reddy, Y. C., Kumar, K. J., Kandavel, T., & Chandrashekar, C. R. (2009). Cognitive endophenotypes in OCD: A study of unaffected siblings of probands with familial OCD. Progress in Neuropsychopharmacology & Biological Psychiatry, 33(4): 610–615. [Doi:10.1016/j.pnpbp.2009.02.018] | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,176 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 732 |