تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 362 |
تعداد مقالات | 3,207 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,706,949 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,215,406 |
ارزیابی راهکارهای تأمین نیاز محیط زیستی دریاچه ارومیه با استفاده از مدل شبیهسازی MODSIM و روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) | ||
مدل سازی و مدیریت آب و خاک | ||
مقاله 8، دوره 3، شماره 3، 1402، صفحه 120-134 اصل مقاله (918.58 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22098/mmws.2022.11521.1143 | ||
نویسندگان | ||
سید مرتضی موسوی1؛ حسین بابازاده* 2؛ مهدی سرائی تبریزی3؛ امیر خسروجردی3 | ||
1دانشجوی دکتری/ گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران | ||
2استاد/ گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران | ||
3استادیار/ گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
حوضه آبریز دریاچه ارومیه در اثر وقوع خشکسالیها و نیز مداخلات انسانی با سیر صعودی برداشتهای غیرمجاز و اضافه برداشت از حقابة محیط زیستی دریاچه مواجه شده است. چالشهای اجتماعی ناشی از کاهش مصارف آب کشاورزی باعث شد تا تأمین بخشی از نیاز محیط زیستی دریاچه، از طریق انتقال آب بینحوضهای از حوضه آبریز زاب به اجرا گذاشته شود. بر همین اساس، هدف از این مطالعه ارزیابی راهکارهای تأمین نیاز محیط زیستی دریاچه ارومیه است. در این راستا، منابع آب درون حوضه آبریز (شامل انتقال پساب، کاهش 40 درصدی مصرف از محل منابع آبهای سطحی و زیرزمینی) با راهکار انتقال آب بینحوضهای از رودخانه زاب با استفاده از روش سلسله مراتبی (AHP) در هر یک از دورههای خشکسالی (با شدت ضعیف، متوسط و شدید) با تعریف شش سناریو با مدل MODSIM شبیهسازی شد. پرسشنامه و مقایسههای زوجی بر اساس معیارهای انتخابشده، با راهکار انتقال آب بینحوضهای از رودخانه زاب از میان سایر راهکارها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج بررسی مقدار آب قابل انتقال از حوضه آبریز زاب در دورههای خشکسالی، نرمال، ترسالی و برتری کاهش 40 درصدی مصارف آب کشاورزی از سدها و سایر منابع آب سطحی و زیرزمینی درون حوضه دریاچه ارومیه را نشان میدهد و راهکار اجرای انتقال پساب در اولویتهای بعدی قرار میگیرند. نتایج کلی اثربخشی افزایش تراز و حجم دریاچه نشان داد که دامنه اثربخشی سناریوهای ششگانه مورد بررسی طی 10 سال آینده بین 3/57 تا 9/38 میلیارد مترمکعب و طی 15 سال آینده بین 3/57 تا 10/7 میلیارد مترمکعب خواهد بود و در دورههای مواجهه با خشکسالی شدید حوضه آبریز مبدأ، بهدلیل کاهش رواناب، چالشهای پاییندست و فرامرزی انتقال آب بینحوضهای به مقدار پیشبینی و گنجاندهشده در برنامه (600 میلیون مترمکعب در هر سال) امکانپذیر نخواهد بود. | ||
کلیدواژهها | ||
ارزیابی؛ دریاچه ارومیه؛ راهکارهای احیاء؛ روش سلسله مراتبی؛ شبیهسازی | ||
مراجع | ||
اعجازی، علیرضا، شریعت، محمود، و فرشچی، پروین (1399). شناسایی و رتبهبندی علل بروز بحران دریاچة ارومیه با بهکارگیری روش دلفی. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 22(1)، 101-108. doi:10.30495/jest.2019.22985.3204 آرامی شاماسبی، فرشته، کانونی، امین، و راثی نظامی، سعید (1400). تأثیر سناریوهای مختلف مدیریتی بر تغییرات کمی منابع آب حوزة بالخلیچای و آبخوان دشت اردبیل با استفاده از مدل MODSIM. مدیریت آب و آبیاری، 11(4)، 923-935. doi:10.22059/jwim.2022.332010.929 آلمحمد، سیده، یاوری، احمدرضا، صالحی، اسماعیل، و زبردست، لعبت (1395). بهکارگیری ارزیابی راهبردی محیط زیست بهمنظور تدوین سیاستهای برنامة توسعة پایدار دریاچة ارومیه. محیطشناسی، 40(3)، 645-667. doi:10.22059/jes.2014.52211 سلیمپور ناغانی، شاهین، هاشمی منفرد، سیدآرمان، و اژدری مقدم، مهدی (1400). مدلسازی اثرات انتقال آب بینحوضهای بر سطح و حجم آبخوان حوضة مبدأ انتقال با استفاده از نرمافزار WEAP (مطالعة موردی: اثر انتقال آب رودخانة بهشتآباد بر سطح و حجم آبخوان شلمزار). جغرافیا و توسعه، 19(62)، 183-208. doi:10.22111/gdij.2021.6027 شرکت سهامی آب منطقهای آذربایجان غربی، (1384). مطالعات مدیریت جامع منابع و مصارف آب حوضة آبریز رودخانههای زاب و گدار. گزارش برنامهریزی منابع آب. صادقی، سیدحمیدرضا، کاظمیکیا، سمیه، خیرفام، حسین، و حزباوی، زینب (1395). تجارب و پیامدهای انتقال آب بینحوضهای در جهان. تحقیقات منابع آب، 12(2)، 120-140. محسنیزاده، احسان، و شوریان، مجتبی (1396). برنامهریزی تخصیص بهینة منابع آب در سطح حوضة آبریز با استفاده از تلفیق مدل شبیهسازی MODSIM و الگوریتم بهینهسازی فاخته (COA). تحقیقات منابع آب ایران، 13(4)، 1-16. مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری، (1398). گزارش بررسی تجارب برنامة احیای دریاچة ارومیه. کد گزارش: 216-98. وزارت نیرو، (1391). مطالعات بهنگامسازی طرح جامع آب کشور. جلد چهارم، گزارش منابع آب سطحی (کمی و کیفی) حوضة آبریز ارومیه. موسوی، سیدمرتضی، سرائی تبریزی، مهدی، و طلاچی لنگرودی، حسین (1400). بررسی ارزش اقتصادی آب در مصارف زیستمحیطی، کشاورزی و صنعت (مطالعة موردی: حوضة آبریز دریاچة ارومیه). انسان و محیط زیست، 58، 79-95. یاسی، مهدی (1396). مدیریت رودخانهها و سدها در تأمین و هدایت آب به دریاچة ارومیه. پژوهشهای راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 2(1)، 59-76.
References Alemohammad, S., Yavari, A., Salehi, S., & Zebardast, L. (2014). Using the strategic environmental assessment for compilation polices of sustainable development plan in Lake Urmia. Journal Environmental Studies, 40(3), 645-667. doi: 10.22059/jes.2014.52211 [In Persian] Arami Shamasbi, F., Kanooni, A., & Rasinezami, S. )2022(. The effect of different management scenarios on quantitative changes in water resources of Balekhlichai river watershed and Ardabil plain aquifer using MODSIM model. Water and Irrigation Management, 11(4), 923-935. doi: 10.22059/jwim.2022.332010.929 [In Persian] Bui Tien, D., Talebpour Asl, D., Ghanavati, E., Al-Ansari, N., Khezri, S., Chapi, K., Amini, A., & Thai Pham, B. (2020). Effects of inter-basin water transfer on water flow condition of destination basin. Sustainability, 12(1), 338. doi:10.3390/su12010338 Center For Strategic Studies, (2019). Report on the experience of the lake revitalization program, report code 98-216. [In Persian] Ejazi, A.R., Shariat, M., & Farshchi, P. (2020). Recognition and ranking the causes of the outbreak crises in Uromieh Lake Using Delphi Technique. Environmental Scince and Teechnology, 22(1), 101-108. doi:10.30495/jest.2019.22985.3204 [In Persian] Los Angeles Department of Water and Power, (2020). Effectiveness and Impacts of Dust Control Measures for Owens Lake. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Micklin, P., Aladin, N.V., Chida, T., Boroffka, N., Plotnikov, I.S., Krivonogov, S., & White, K. (2020). The Aral Sea: A Story of Devastation and partial recovery of a large lake. Large Asian Lakes in a Changing World Ministry of Energy, (2012). Studies on the modernization of the country's comprehensive water plan, the fourth volume. Report of surface water resources (quantitative and qualitative) of the Urmia watershed. [In Persian] Mohsenizadeh, E., & Shourian, M. (2017). Optimum water resources allocation planning at basin scale by integrating MODSIM and Cuckoo optimization algorithm. Iran-Water Resources Research, 13(4), 1-16. [In Persian] Mousavi, S.M., Sarai Tabrizi, M., & Talachi Langeroudi, H. (2021). Investigating the Economical Value of Water in Environmental, Agricultural and Industrial Use (Case Study: Urmia Lake Watershed). Human and Environment, 58, 79-95. [In Persian] Psomas, A., Panagopoulos, Y., Konsta, D., & Mimikou, M. (2016). Designing water efficiency measures in a catchment in Greece using WEAP and SWAT models. Procedia Engineering, 162, 269-276. doi:10.1016/j.proeng.2016.11.058 Regional Water Authority of West Azarbaijan, (2005). Comprehensive Management of Water Resources and Consumption of Zab and Godar Rivers Basin. Water Resources Planning Report. [In Persian] Sadeghi, S.H.R., Kazemi Kia, S., Kheirfam, H., & Hazbavi, Z. (2016). Experiences and consequences of inter-basin water transfer worldwide. Iran Water Resources Research, 12(2), 120-140. [In Persian] Salimpour, S., Hashemi Monfared, S.A., & Azhdary Moghaddam, M. (2021). Modeling the effects of inter-basin water transfer on the surface and volume of the aquifer of the origin catchment by using WEAP software (Case Study: Effect of Water transfer of Behesht Abad River on Surface and Volume of Shalamar Aquifer). Geogrphy and Development, 19(62), 183-208. doi:10.22111/gdij.2021.6027 [In Persian] Sheng, J., Tang, W., & Webber, M. (2020). Can inter basin water transfer affect water consumption and pollution? Lessons from China's South–North water transfer project. Environmental Policy and Govermance, 30(6), 345-358. doi:10.1002/eet.1891 Urmia Lake Rehabilitation Center, (2014). Review and macro evaluation reports of the water transfer plan from the Caspian Sea to Urmia Lake. ULRP-Rep Caspian and The latest status of Lake Urmia and the status of the progress of Urmia Lake rescue projects. [In Persian] Wu, L., & Huang, Q. (2020). Tradeoff analysis between economic and ecological benefits of the inter basin water transfer project under changing environment and its operation rules. Journal of Cleaner Production, 248, 119294. doi:10.1016/j.jclepro.2019.119294 Wurtsbaugh, W.A., & Sima, S. (2022). Contrasting Management and Fates of Two Sister Lakes: Great Salt Lake (USA) and Lake Urmia (Iran). Water, 14(19), 3005. Yasi, M. (2017). Management of rivers and dams in supplying and delivering water to Urmia Lake. Strategic Research Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 2(1), 59-76. [In Persian] Zhang, E., Xu, Z., & Yang, Z. (2018). Bottom-up quantification of inter-basin water transfer vulnerability to climate change. Ecological Indicators, 92, 195-206. doi:10.1016/j.ecolind.2017.04.019 Zhou, Y., Guo, S., Hong, X., & Chang, F.J. (2017). Systematic impact assessment on inter-basin water transfer projects of the Hanjiang River Basin in China. Journal of Hydrology, 553, 584-595. doi:10.1016/j.jhydrol.2017.08.039 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 520 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 562 |