تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 361 |
تعداد مقالات | 3,184 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,687,223 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,201,352 |
مقایسه قدرت پیش بینی رهیافت RANAS با نظریه رفتار برنامهریزیشده در بهکارگیری اقدامات مصرف پایدار آب در میان کشاورزان شهرستان مینودشت | ||
مدل سازی و مدیریت آب و خاک | ||
مقاله 10، دوره 3، شماره 1، 1402، صفحه 130-148 اصل مقاله (1.01 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22098/mmws.2022.11227.1110 | ||
نویسندگان | ||
فرید اجلالی1؛ شمیم شجاع فلاورجانی2؛ طاهره شرقی* 3؛ افروز علی محمدی4 | ||
1دانشیار/ گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
2دانشجوی کارشناسیارشد/ گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
3استادیار/گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
4استادیار/ گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
کشاورزی مصرفکننده اصلی آب و آسیبپذیرترین بخش اقتصادی در مواجهه با کم آبی است. این مسأله در مناطق خشک جهان به یکی از چالشهای اصلی در مدیریت آب تبدیل شده است؛ یکی از مهمترین راهکارها توجه به مسئله تغییر رفتار است. از این رو هدف تحقیق حاضر مقایسه قدرت پیشبینی نظریه رفتار برنامهریزیشده و رهیافت RANAS جهت تبیین قصد بهکارگیری اقدامات صرفهجویانه آب در بخش کشاورزی بود. جامعه آماری مطالعه را کشاورزان شهرستان مینودشت استان گلستان به تعداد 2358 نفر تشکیل دادند که به روش نمونهگیری تصادفی چندمرحلهای و فرمول کوکران تعداد 331 نفر از میان آنها بهعنوان نمونه انتخاب شدند. روایی ظاهری پرسشنامه توسط پانلی از متخصصان دانشگاهی و کارشناسان خبره جهادکشاورزی بهره گرفته شد و پایایی آن با انجام مطالعه پیشآزمون با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ از 0/603 تا 0/971 تأیید شد. نتایج نشان داد که مؤلفههای نظریه رفتار برنامهریزیشده و رهیافت RANAS بهترتیب قادر به تبیین 88/5 و 89/4 درصد از تغییرات متغیر قصد رفتاری است. در نظریه رفتار برنامهریزیشده، تنها متغیر نگرش بر متغیر قصد رفتاری اثر مثبت و معنادار داشت. در رهیافت RANAS تمامی متغیرها بهغیر از توانایی، بر قصد بهکارگیری اقدامات مصرف پایدار آب اثر معنادار و مثبت داشتند. بر اساس ضرایب آماره بتا قویترین مؤلفه پیشبینی در هر دو مدل جهت آمادگی برای بهکارگیری اقدامات صرفهجویانه آب، نگرش با ضرایب (0/933) و (0/752) بود؛ همچنین سطح این متغیر در وضعیت ضعیف (64/4 %) قرار داشت. بنابراین، پیشنهاد میشود اداره ترویج با توجه به میانگین سنی بالا (69 سال) و سطح سواد پایین اکثریت کشاورزان (84/9 %) برنامههای ترویجی و آموزشی متناسب با شرایط آنها را به شکل بازدیدهای میدانی، روز مزرعه و مزرعهنمایشی در مزارع کشاورزان پیشرو طراحی و اجرا نماید. یافتهها نشان داد که نظریة رفتار برنامهریزیشده و رهیافت RANAS قدرت بالایی در تبیین پیشبینی قصد رفتاری دارند. اما رهیافت RANAS نسبت به نظریه رفتار برنامهریزیشده بهتر قادر به شناخت تعیینکنندههای رفتاری است. از این رو پیشنهاد میگردد اداره ترویج برای طراحی برنامههای مداخلهجویانه در تغییر رفتار کشاورزان به سمت کاهش مصرف آب، از رهیافت RANAS استفاده کند. | ||
کلیدواژهها | ||
تغییر رفتار؛ مؤلفههای رفتاری؛ قصد رفتاری؛ نظریة رفتار برنامهریزیشده؛ رهیافت RANAS | ||
مراجع | ||
ابدی، ب.، جلالی، م.، و موسوی، س. ب. (1396). تحلیل مسیر رفتار حفاظت منابع آب در بخش کشاورزی و احیای دریاچه ارومیه: مورد مطالعه کشاورزان حوضه جنوبی دریاچه ارومیه. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 13(2)، 251-268. احمدی، ا. (1401). اثر افزایش راندمان کاربری آب بر بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل WEAP در دشت قزوین. مدل سازی و مدیریت آب و خاک، 2(1)، 53-62. اشراقی، ف.، و قاسمیان، س. (1391). بررسی بهرهوری اقتصادی مصرف آب در استان گلستان. پژوهش آب در کشاورزی، 26(3)، 322-317. آمارنامه کشاورزی، (1396). سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان. گرگان، ایران. بخشی، آ.، خسرویپور، ب.، و غنیان، م. (1398). تحلیل رفتار پایدار آب کشاورزی و شناسایی عاملهای مؤثر بر آن در بین بهرهبرداران آب زیرزمینی استان خراسان جنوبی. علوم محیطی، 17(2)، 188-173. بوعذار، م.، یزدانپناه، م.، و عبدشاهی، ع. (1397). تعیینکنندههای تغییر الگوی کشت برنج در شهرستان شوشتر با استفاده از مدلهای تئوری رفتار بین فردی و مدل اعتقادات سلامت. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 14(2)، 141-125. پورجمشیدی، ح.، مهدیزاده، ح.، غلامرضایی، سعید.، و شیری، ن. (1395). عوامل مؤثر بر گرایش به رفتار مصرف پایدار: مورد مطالعه شهر خرم آباد. آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 4(4)، 64-55. تاجریمقدم، م.، راحلی، ح.، ظریفیان، ش.، و یزدانپناه، م. (1397). پیشبینی رفتار گندمکاران دشت نیشابور و تعیین عوامل مؤثر بر آنها در رابطه با حفاظت از منابع آب. دانش کشاورزی و تولید پایدار، 28(2)، 199-215. توسطی، ع.، نیک نامی، م.، فرجاله حسینی، س.ج.، و امیدی نجفآبادی، م. (1400). مدلیابی رفتار کشاورزان در مدیریت بهینه مصرف آب کشاورزی مبتنی بر کشاورزی اقلیم هوشمند در شهرستان پاکدشت: کاربرد نظریه رفتار برنامهریزی شده. پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، 14(1)، 84-102. حاجی، ل.، مومن پور، ی.، و کریمی، ح. (1400). تحلیل نیت رفتاری استفاده از سیستمهای آبیاری خورشیدی در بخش کشاورزی شهرستان نقده: همگرایی مدلهای TPB و TAM. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 17(1)، 37-52. حسنی، ن.، یدالهی، پ.، و مرتضوی، ع.ا. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر رفتارهای مدیریت منابع آب کشاورزان (مطالعه موردی: دشت همدان-بهار). مهندسی منابع آب، 10(34)، 1-10. خانیفیلستان، ه.، هاشمیداران، ح.، و چلاجور، م. (1399). برسی آثار عوامل اقتصادی و مدیریتی بر پایداری آب در بخش کشاورزی (مطالعۀ موردی: استان تهران). اکوهیدرولوژی، 7(4)، 1089-1097. رحیمی، ف.، یزدان پناه، م.، فروزانی، م.، محمدزاده، س.، و بورتن، ر. (1395). بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر نیت و رفتار حفاظت از آب کشاورزی در شهرستان الشتر. راهبردهای توسعه روستایی، 3 (2)، 237-253. رزاقی بورخانی، ف.، و میرترابی، م. (1399). مدلیابی بهینه بهکارگیری فناوریهای نوین حفاظت آب در میان کشاورزان. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 51(4)، 699-714. سعدی، ح.، و هدایتی نیا، س. (1399). واکاوی دیدگاهها و رفتار کشاورزان نسبت به حفاظت از منابع آب زیرزمینی: مطالعه موردی دهستان بالادربند، استان کرمانشاه. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 16(2)، 1-19. صفا، ل.، و ولی نیا، س. (1399). عوامل تأثیرگذار بر رفتارهای حفاظت از منابع آب در بین کشاورزان شهرستان زنجان: کاربرد نظریه انگیزش حفاظت. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 16(1)، 150-131. محمدی، س.ز.، محمدزاده، س.، و یزدانپناه، م. (1394). بررسی عوامل موثر بر نیت و رفتار حفاظت از آب توسط باغداران شهرستان دشتستان؛ آزمونی از تئوری رفتار برنامهریزی شده. پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، 8(4)، 75-89. محمدی، س.ز.، محمدزاده، س.، و یزدان پناه، م. (1397). پیشبینی عوامل مؤثر بر رفتار نخلداران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان در زمینه حفاظت از آب با مقایسه مدلهای رفتار برنامهریزیشده و فعالسازی هنجار. فصلنامه تعاون و کشاورزی، 7 (28)، 103-137. مختاریحصاری، آ.، رضائی، ر.، و شعبانعلی فمی، ح. (1399). تحلیل عوامل مؤثر بر رفتار کشاورزان در بکارگیری سامانه آبیاری کمفشار در استان آذربایجان شرقی. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 16(2)، 125-143. ولیزاده، ن.، حیاتی، د.، رضائی مقدم، ک.، و کریمی گوغری، ح. (2018). کاربرد نظریه رفتار برنامهریزیشده در تحلیل اخلاقی رفتار حفاظت آب. اخلاق زیستی، 8 (27)، 33-48. ولینیا، س.، و صفا، ل. (1400). بسط اخلاقی نظریه رفتار برنامهریزی شده برای پیشبینی قصد کشاورزان در انجام اقدامات حفاظت از منابع آب در شهرستان زنجان. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 52 (1)، 107-125. Abadi, B., Jalali, M., & Mousavi, S. (2018). The Path Analysis of Water Conservation Behavior in Agricultural Sector and Revivification of Lake Urmia: The Case of Farmers in Southern Basin of Lake Urmia. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 13(2), 251-268 (in Persian). Agricultural Statistics, (2016). Agricultural Jihad Organization of Golestan Province. Gorgan, Iran. Ahmadi, A. (2022). The effect of increasing water use efficiency on improving the status of groundwater resources using WEAP model in Qazvin Plain. Water and Soil Management and Modeling, 2(1), 53-62 (in Persian). Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211. Alhamad, H., & Donyai, P. (2021). The Validity of the Theory of Planned Behaviour for Understanding People’s Beliefs and Intentions toward Reusing Medicines. Pharmacy, 9, 58. Andrade, L.O., Malley, K., Hynds, P., O'Neill, E., & O'Dwyer, J. (2019). Assessment of two behavioural models (HBM and RANAS) for predicting health behaviours in response to environmental threats: Surface water flooding as a source of groundwater contamination and subsequent waterborne infection in the Republic of Ireland. Science of The Total Environment. 685. Aronson, E., Wilson, T.D., Akert, R.M., & Sommers, S. R. (2016). Social Psychology. 9th Edition: Published by Arasbaran (in Persian). Ataei, P., Karimi, H., Moradhaseli, S., & Babaei, M.H. (2022). Analysis of farmers’ environmental sustainability behavior: the use of norm activation theory (a sample from Iran). Arabian Journal of Geosciences, 15, 859. Bakhshi, A., Khosravipour, B., & Ghanian, M. (2019). Assessing the sustainable behavior of agricultural water operators and its correlates in south Khorasan province. Environmental Sciences, 17(2), 173-188 (in Persian). Bayard, B., & Jolly, C. (2007) Environmental behavior structure and socio -economic conditions of hillside farmers: A multiple – group structural eqution modeling approach. Ecological Economic, 62, 433-440. Boazar, M., Yazdanpanah, M., & Abdeshahi, A. (2019). Determinants of Change the Pattern of Rice Cultivation in Shushtar County Using Theory of Interpersonal Behavior Models and Health Belief Model. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 14(2), 125-141 (in Persian). Callejas Moncaleano, D.C., Pande, S., & Rietveld, L. (2021). Water Use Efficiency: A Review of Contextual and Behavioral Factors. Frontiers in Water, 3, 685650. Cheng, M., Wang, H., Fan, J., Zhang, S. & Zhang, F. (2021). Water productivity and seed cotton yield in response to deficit irrigation: a global meta-analysis. Agricultural Water Management, 255, 107027. Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. 2nd Edition: Hillsdale, NJ: Erlbaum. Eshraghi, F., & Ghasemian, S. (2012). Evaluating Economic Productivity of Water Use (Case study: Golestan province). Journal of Water Research in Agriculture, 26(3), 317-322 (in Persian). FAO, (2020). The State of Food and Agriculture, Overcoming water challenges in agriculture, https://doi.org/10.4060/cb1447en. Fishbein, M., & Ajzen, I. (1975). Belief, attitude, intention and behavior: An introduction to theory and research. Addison-wesley. publishing company, USA. Ghasemi Aryan, Y., Sayed Akhlaghi, S.J., Farajollahi, A., Faiaz, M., & Ganjali, M. (2021). Challenges and strategies towards combating dust storm in Sistan based on the institutional stakeholder’s viewpoint. Water and Soil Management and Modeling, 1(4), 48-56 (in Persian). Gruère, G., Ashley, C., & Cadilhon., J. (2018). Reforming water policies in agriculture: Lessons from past reforms, OECD Food, Agriculture and Fisheries Papers. No. 113, OECD Publishing, Paris, https://dx.doi.org/10.1787/1826beee-en. Hagger, M.S. (2015). Retired or not, the theory of planned behaviour will alwaysbe with us. Health Psychology Review, doi:10.1080/17437199.2015.1034470. Haji, L., Momenpor, Y., & Karimi, H. (2021). Analysis of Behavioral Intention to Use Solar Irrigation Systems in Agricultural Sector of Naghadeh County: The Convergence of TPB and TAM Models. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 17(1), 37-52. (in Persian). Hassani, N., Yadollahi, P., & Asghar Mortazavi, A. (2017). Farmers' Perception of the Seriousness of the Declining Groundwater Volume and their Reactions to Mitigation of its undesirable Outcomes (Case Study: The Hamedan - Bahar Plain). Water Resources Engineering, 10(34), 1-10 (in Persian). Hatch, N.R., Daniel, D., & Pande, S. (2022). Behavioral and socio-economic factors controlling irrigation adoption in Maharashtra, India. Hydrological Sciences Journal, 67, 6, 847-857. Jafari Shalamzari, M., & Zhang, W. (2018). Assessing Water Scarcity Using the Water Poverty Index (WPI) in Golestan Province of Iran. Water, 10(8), 1079. Kang, J., Grable, K., Hustvedt, G., & Ahn, M. (2017). Sustainable water consumption: The perspective of Hispanic consumers. Journal of Environmental Psychology. 50, 94-103. Kefayati, N., ghorbani, K., & abdollahzade, G. H. (2021). Regional leveling of drought vulnerability in Golestan province. Jsaeh, 8(2), 15-32 (in Persian). Keiba, L. Sh. (2016). Patient Education, Motivation, Compliance, and Adherence to Physical Activity, Exercise, and Rehabilitation. Pp. 1-24, In: David, J., Magee, J., Zachazewski, E., William, S., Quillen, R., & Manske, C. (eds), Pathology and Intervention in Musculoskeletal Rehabilitation. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-31072-7.00001-4. Klessens, T.M.A., Daniel, D., Jiang, Y., Breukelen Boris, M.V., Scholten, L., & Pande, S. (2022). Public willingness to conserve groundwater in Vietnamese Mekong Delta: combining water resources, socio-environmental, and psychological factors. Journal of Water Resources Planning and Management, 148(3), 1-32. Khani Filestan, H., Hashemi Daran, H., & Chalajour, M. (2020). Study of Sustainable Water in Agriculture Sector and Its Relationship with Economics and Management to Use Sustainable Water in Iran. Iranian journal of Ecohydrology, 7(4), 1089-1097 (in Persian). Lam, S.P. (1999). Predicting Intentions to Conserve Water from the Theory of Planned Behavior, Perceived Moral Obligation, and Perceived Water Right. Journal of Applied Social Psychology, 29, 1058-1071. Li, M., Cao, X., Liu, D., Fu, Q., Li, T., & Shang, R. (2022). Sustainable management of agricultural water and land resources under changing climate and socio-economic conditions: A multi-dimensional optimization approach. Agricultural Water Management, 259. Mehni Raftar, R., Rezaei, R., & Khosravi, Y. (2020). Analysis of Relationship between Ethics Norms, Knowledge and Water Conservation Behavior among Fatmers of Halil Rood Watershed in Jiroft County. Agricultural Extension and Education Research, 13(1), 41-52. Mohammadi, S.Z., Mohammadzadeh, S., & Yazdan Panah, M. (2016). Assessing the Factors Affecting Orchardmen Intentions and Behavior for Water Conservation of Dashtestan County, A Theory Test of Planned Behavior. Agricultural Extension and Education Research, 8(4), 75-89 (in Persian). Mohammadi, S., Mohammadzadeh, S., & Yazdanpanah, M. (2019). Predicting the Factors Affecting Cooperative Production Member Palm Owners’ Behavior in Dashtestan Township in Relation to Water Conservation: Compare the Power of the Theories of Planned Behavior and Norm-Activation Model. Co-Operation and Agriculture, 7(28), 103-137 (in Persian). Mokhtari Hesari, A., Rezaei, R., & Shabanali Fami, H. (2020). Analysis of Factors Affecting Farmers’ Behavior in Using Low-Pressure Irrigation System in the East Azerbaijan Province. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 16(2), 125-143 (in Persian). Momenpour, Y., Choobchian, S., Sadighi, H., Malos, C.V., Viira, A.H., Kurban, A., & Azadi, H. (2021). Factors Affecting Wheat Producers’ Water Conservation Behavior: Evidence from Iran. Water, 13, 3217. Mosler, H. J. (2012). A systematic approach to behavior change interventions for the water and sanitation sector in developing countries: a conceptual model, a review, and a guideline. International Journal of Environmental Health Research, 22(5), 431-449. Pino, G., Toma, P., Rizzo, C., Miglietta, P.P., Peluso, A.M., & Guido, G. (2017). Determinants of Farmers’ Intention to Adopt Water Saving Measures: Evidence from Italy. Sustainability, 9(77), 2-14. Pourjamshidi, H., Mahdizadeh, H., Gholamrezaee, S., & SHir, N. (2016). Effective Factors on Sustainable Consumption Behavior Tendency: The Case Study of Khorramabad. Environmental Education and Sustainable Development, 4(4), 64-55 (in Persian). Qasemipour, E., & Abbasi, A. (2019). Assessment of Agricultural Water Resources Sustainability in Arid Regions Using Virtual Water Concept: Case of South Khorasan Province, Iran. Water, 11, 449. Rahimi, F., Yazdanpanah, M., Forouzani, M., Mohammadzadeh, S., & Burton, R. (2016). Investigating the Role of Social Capital on Intentions and Water Conservation Behavior of Farmers in the Aleshtar County. Journal of Rural Development Strategies, 3(2), 237-253 (in Persian). Razzaghi, F., & Mirtorabi, M. (2020). Modeling the Optimal Use of New Technologies for Water Conservation among Farmers. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 51(4), 699-714 (in Persian). Saadi, H., & Hedayati-nia, S. (2020). Analyze Farmers' Views and Behavior on Groundwater Conservation: A Case Study of Bala darband Rural District, Kermanshah Province. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 16(2), 1-19 (in Persian). Safa, L., & Valinia, S. (2020). Factors Affecting Water Resources Conservation Behaviors among Farmers in Zanjan County: An Application of Protection Motivation Theory. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 16(1), 131-150 (in Persian). Tajeri Moghadam, M., Raheli, H., Zariffian, S., & Yazdanpanah, M. (2018). Predicting Wheat Farmers’ Behavior in Neyshabur Plain and Determination of Factors Affecting on Them in Relation to Water Resources Conservation. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 28(2), 199-215 (in Persian). Tavassoti, A., Niknami, M.F., Hosseini, S., & Omidi Najafabadi, M. (2021). Modeling Farmers' Behavior in Optimal Management of Agricultural Water Consumption Based on Smart Climate Agriculture in Pakdasht County: Application of Planned Behavior Theory. Agricultural Extension and Education Research, 14(1), 84-102 (in Persian). Valinia, S., & Safa, L. (2021). A Moral Extension of the Theory of Planned Behavior to Predict Farmers' Intention to Perform Water Resources Conservation Measures in Zanjan County. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 52(1), 107-125 (in Persian). Valizadeh, N., Hayati, D., Rezaei-Moghaddam, K., & Karimi-Gougheri, H. (2018). Application of the planned behavior theory in ethical analysis of water conservation behavior. Bioethics Journal, 8(27), 33- 48 (in Persian). Wang, Y., Yang, J., Liang, J., Qiang, Y., Fang, S., Gao, M., Fan, X., Yang, G., Zhang, B., & Feng, Y. (2018). Analysis of the environmental behavior of farmers for non-point source pollution control and management in a water source protection area in China. Science of the Total Environment, 633, 1126- 1135. Woolf, C. (2014). Modifying the theory of planned behavior with self-regulatory focus: A study over encouraging water conservation beliefs and intentions among Hispanics in the American Southwest. Ph.D. Thesis, Texas State University, Lubbock, Texas. Yang, X., Pu, Y., Weng, S., Hou, M., & Wang, Z. (2022). Review of agricultural water-saving policies and measures in recent years – a case study of Jiangsu Province, China, Water Supply. 22(4), 3951. Yazdanpanah, M., Hayati, D., & Zamani, G.H. (2011). Investigating agricultural professionals' intentions and behaviors towards water conservation: Using a modified theory of planned behavior. Environmental Sciences, 19(1), 1-22. Yazdanpanah, M., Hayati, D., Hochrainer-Stigler, S., & Zamani, G.H. (2014). Understanding farmers’ intention and behavior regarding water conservation in the Middle East and North Africa: A case study in Iran. Journal of Environmental Managemen, 135, 63–72. Zepeda Quintana, D.S., Loeza Rentería, C.M., Munguía Vega, N.E., Esquer Peralta, J., & Velazquez Contrera., L.E. (2018). Sustainability strategies for coastal aquifers: A case study of the Hermosillo Coast aquifer. Journal of Cleaner Production, 195, 1170-1182. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 640 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 486 |