تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 361 |
تعداد مقالات | 3,184 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,687,246 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,201,394 |
برآورد فرسایش خاک و نسبت تحویل رسوب با استفاده از مدل RUSLE در پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه | ||
مدل سازی و مدیریت آب و خاک | ||
مقاله 4، دوره 3، شماره 1، 1402، صفحه 42-53 اصل مقاله (1005.01 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22098/mmws.2022.11085.1098 | ||
نویسندگان | ||
حمزه نور* 1؛ محمود عرب خدری2 | ||
1استادیار/ بخش حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران | ||
2استاد/ گروه مهندسی حفاظت آب و خاک، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
فرسایش آبی در مقیاس جهانی بهدلیل وسعت جغرافیایی و اثرات محیط زیستی آن از مهمترین چالشهای تخریب زمین است. در این راستا، تدوین روشها و راهبردهای مدیریت حوضهها و طراحی برنامههای حفاظت خاک مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. شناسایی مناطق اصلی تولید رسوب و همچنین برآورد نسبت تحویل رسوب نقش بهسزایی در تدوین این راهبردها دارد. هدف از تحقیق حاضر برآورد فرسایش خاک و نسبت تحویل رسوب با استفاده از اصلاح شده معادله جهانی فرسایش خاک (RUSLE) در پایگاه تحقیقات حفاظت خاک سنگانه است. برای این منظور سه حوضه کوچک به همراه کرتهای فرسایشی موجود در آنها انتخاب شد. سپس، 24 واقعه بارش مربوط به دو دوره 85-1388 و 96-1398 به همراه دادههای متناظر رواناب و رسوب در حوضهها و کرتها ثبت شد. سپس با جمعآوری اطلاعات مورد نیاز، مدل RUSLE اجرا و با دادههای مشاهداتی کرتها مقایسه شد. در ادامه با اصلاح مدل RUSLE و دادههای مشاهداتی رسوبدهی حوضههای مورد مطالعه، مقدار نسبت تحویل رسوب برآورد شد. یافته ها حاکی از آن است که برآوردهای مدل RUSLE از وضعیت فرسایش و رسوب با نتایج دادههای کرت های فرسایشی تطابق نداشت. اما پس از اعمال ضریب اصلاحی، این مدل توانست میزان متوسط فرسایش کل دوره را با خطای بین 2 الی 17 درصد برآورد نماید که در دامنة قابل قبول مدل سازی فرسایش خاک است. نسبت تحویل رسوب برای حوضه های E1، E4 و E6 به ترتیب 42/2، 41/5 و 39/7 درصد به دست آمد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که با استفاده از مدل اصلاح شده RUSLE امکان برآورد متوسط فرسایش خاک منطقه و همچنین تخمین نسبت تحویل رسوب وجود دارد. بنابراین، میتوان در برنامههای اجرایی در مناطق مشابه از این رویکرد استفاده نمود. | ||
کلیدواژهها | ||
کرت های فرسایشی؛ معادله جهانی فرسایش خاک؛ نسبت تحویل رسوب | ||
مراجع | ||
اسدی نلیوان، ا.، محسنی ساروی، م.، سور، ا.، دسترنج، ع.، و طائی، س. (1391). تعیین مناسبتترین روش تجربی برآورد SDR با استفاده از مدل EPM و خصوصیات فیزیکی حوزه؛ مطالعه موردی حوزه آبخیز قورچای، استان گلستان. آبیاری و آب ایران، 3(10)، 19-28. بیات، ر.، و مرادی، ش. (1393). مروری بر تحقیقات انجام شده روی نسبت تحویل رسوب. ترویج و توسعه آبخیزداری، 2(5)، 27-36. خورسند، م.، خالدیدرویشان، ع.ا.، و غلامعلیفرد، م. (1395). مقایسه نتایج برآورد هدررفت سالانه مدل RUSLE با دادههای بهدستآمده از میخها و کرتهای فرسایش در حوزه آبخیز معرف خامسان. اکوهیدرولوژی، 3(4)، 669-680. رفاهی، ح.ق. (1382). کتاب فرسایش آبی و کنترل آن. انتشارات دانشگاه تهران. سعیدیان، ح.، و مرادی، ح.ر. (1401). مقایسۀ رواناب و رسوب سازندهای گچساران و آغاجاری تحت شبیهسازی باران در کاربریهای مختلف اراضی. مدلسازی و مدیریت آب و خاک، 2(2)، 55-68. صفری، ع.، فرهودی، م.ح.، میرزایی، ح.، و کاویان، ع.ا. (1394). مقایسه و ارزیابی روشهای برآورد نسبت تحویل رسوب در سه اقلیم متفاوت ایران. جغرافیا و برنامهریزی محیطی، 26(3)، 255-274. عربخدری، م. (1393). مروری بر عوامل مؤثر بر فرسایش آبی خاک در ایران. مدیریت اراضی، 2(1)، 17-26. غلامی، ل.، صادقی، س.ح.ر.، و خالدیدرویشان، ع.و. (1389). مدلسازی برآورد نسبت تحویل رسوب رگبار در حوزه آبخیز چهل گزی بر اساس ویژگی های اقلیمی و هیدرولوژی. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 16(2)، 253-262. کریمی، ز.، سعدالدین، ا.، و شیخ، و. (1401). اثرات اقدامات آبخیزداری بر خدمات چهارگانه آبخیز چهلچای استان گلستان. مدلسازی و مدیریت آب و خاک. 10.22098/mmws.2022.10523.1087. کمکی، چ.، احمدی، ح.، ممبنی، م.، احمد یوسفی، ا.، و مصطفوی، ن. (1397). مقایسه روش محاسبه خودکار نسبت تحویل رسوب حوزه آبخیز با روش سنتی در سامانه اطلاعات مکانی) مطالعه موردی: حوزه آبخیز یکه چنار - استان گلستان). پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، 9(18)، 260-270. کوهدرزی مقدم، م.، تقی پور، س.م.، و عرفانیپور قاسمی، و. (1401). اثربخشی اقدامات آبخیزداری در کاهش فرسایش خاک و تولید رسوب) مطالعه موردی: حوزه آبخیز دهلکوه. مدلسازی و مدیریت آب و خاک، 10.22098/mmws.2022.10282.1080. نور، ح.، باقریام کلات، ع.، و عباسی، ع.ا. (1399). ارزیابی تولید رسوب در حوزههای آبخیز کوچک تحت چرای آزاد و قرق، مطالعه موردی: منطقه سنگانه کلات. مهندسی و مدیریت آبخیز، 12(2)، 513-505. Arabkhedri, M. (2014). A review on major water erosion factors in Iran. Land Management, 2(1), 17-26 (in Persian). Arabkhedri, M., Lai, F.S., Noor-Akma, I., & Mohamad-Roslan, M.K. (2010). Effect of adaptive cluster sampling design on accuracy of sediment rating curve estimation. Journal of Hydrologic Engineering, 15(2), 142-151. Asadi Nalivan, O., Mohseni Saravi, M., Sour, A., Dastranj, A., & Taei, S. (2013). Determine the most appropriate experimental method to estimate the SDR using EPM and physical properties basin; case study Watershed Ghurchay, Golestan province. Irrigation and Water Engineering, 3(10), 19-28 (in Persian). Barrena-González, J., Rodrigo-Comino, J., Gyasi-Agyei, Y., Pulido Fernandez, M., & Cerdá, A. (2020). Applying the RUSLE and ISUM in the Tierra de Barros Vineyards (Extremadura, Spain) to estimate soil mobilisation rates. Land, (9)3, 93-103. Bayat, R., & Moradi, Sh. (2014). Review of research conducted on the sediment delivery ratio. Journal of Extension and Development of Watershed Managment, 2(5), 27-36 (in Persian). Ewert, M., Su, Y., & Zhang, H. (2018). Comparison of two RUSLE models at the hillslope scale in experimental plots in Haiyuan, Ningxia, China. Annals of Valahia University of Targoviste, Geographical, 18(2), 153-160. Fazli, S., & Noor, H. (2013). Storm-wise sediment yield prediction using hillslope erosion model in semi-arid abundant lands. Soil and Water Research, 8, 42-48. Fu, X., Jiang, L., Wu, B., Hu, C., Wang, G., & Fei, X. (2010). Sediment delivery ratio and its uncertainties on flood event scale: Quantification for the Lower Yellow River. Science China Technological Sciences, 53, 854-862. Gholami, L., Sadeghi, S.H.R., & Khaledi-darvishan, A. (2010). Modeling the estimation of sediment delivery ratio in Chehl Gezi watershed based on climatic and hydrological characteristics. Agricultural Sciences and Natural Resources, 16(2), 253-262. Jacobsen, T. (2009). Some aspects of reservoir sedimentation. Workshop on Reservoir Sedimentation Control. Regional Centre on Urban Flood Management, Karaj, Iran. Karimi, Z., Sadoddin, A., & Sheikh, V. (2022). Effects of watershed management practices on the quadric services of Chehel-Chai Watershed, Golestan Province. Water and Soil Management and Modelling, 10.22098/mmws.2022.10523.1087 (in Persian). Kinnell, P.I. (2010). Event soil loss, runoff and the Universal Soil Loss Equation family of models: a review. Journal of Hydrology, 385, 384-397. Khorsand, M., Khaledi Darvishan, A., & Gholamalifard, M. (2016). Comparison between estimated annual soil lossusing RUSLE model with data from the erosion pins and plots in Khamsan representative watershed. Iranian journal of Ecohydrology, 3(4), 669-680 (in Persian). Komaki, Ch., Ahmadi, H., Mombeni, M., Yousefi, S., & Mostafavi, N. (2019). Comparison of Automatic Extraction of Sediment Delivery of Watershed and Traditional Method in Geographic Information System (Case Study: Yekechenar Watershed–Golestan Province). Journal of Watershed Management Research, 9(18), 260-270 (in Persian). Koohdarzi Moghaddam, M., Taghipour, S., & Erfanipour Ghasemi, V. (2022). Effectiveness of watershed management measures on the soil erosion and sediment yield reduction (Case study: Doholkooh Watershed, South Khorasan Province). Water and Soil Management and Modelling, 10.22098/mmws.2022.10282.1080 (in Persian). Mirakhorlo, M.S., & Rahimzadegan, M. (2020). Evaluating estimated sediment delivery by Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) and Sediment Delivery Distributed (SEDD) in the Talar Watershed, Iran. Frontiers of Earth Science, 1-13. Noor, H., Bagherian Kalat, A., & Abbasi, A. (2020). Evaluation of sediment yield under open grazing and exclosure micro-watersheds, case study: Sangnaeh area of Kalat. Watershed Engineering and Management, 12(2), 505-513 (in Persian). Pimental, D., Harvary, C., Resosudarmo, P., Sinclair, K., Kurz, D., McNair, M., Crist, S., Shipritz, L., Fitton, L., Saffouri, R., & Blair, R. (1995). Environmental end economic costs if soil erosion and conservation benefit. Science, 267, 1117-1123. Refahi, H.G. (2001). Water erosion and its control. Tehran University Publisher, 625 pages (in Persian). Renard, K.G., Foster, G.R., Weesies, G.A., McCool, D.K., & Yoder D.C. (1997). Predicting soil erosion by water: A guide to conservation planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). Agricultural Handbook 703. US Government Printing Office, Washington, DC. Sadeghi, S.H.R., Gholami, L., Khaledi Darvishan, A., & Saeidi, P. (2014). A review of the application of the MUSLE model worldwide. Hydrological Sciences Journal, 59(2), 365-375. Saeediyan, H., & Moradi, H. (2022). Comparing of the runoff and sediment of different land uses in Gachsaran and Aghajari formations under rain simulation. Water and Soil Management and Modelling, 2(2), 55-68 (in Persian). Safari, A., . Kavyan, A., Mirzaei, H., & Farhoodi, M. (2015). Comparison and evaluation of different methods to estimate sediment delivery ratio in three different climates of Iran. Geography and Environmental Planning, 26(3), 255-274 (in Persian). Santos, J.C.N., Andrade, E.M., Medeiros, P.H.A., Palácio, H.A.Q., & Araújo Neto, J.R. (2017). Sediment delivery ratio in a small semi-arid watershed under conditions of low connectivity. Revista Ciência Agronômica, 48(1), 49-58. Walling, D.E. (1983). The sediment delivery problem. Journal of Hydrology, 65, 209-237. Walling, D.E. (1994). Measuring sediment yield from river basins. Pp. 39-83. In: R. Lal (ed.), Soil Erosion Research Methods. 2nd edition, Soil and Water Conservation Society Publications, USA. Williams, J.R. (1977). Sediment delivery ratios determined with sediment and runoff models. IAHS Pubicationl, 122, 168-179.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 916 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 809 |