پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 306 |
| تعداد مقالات | 2,644 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,971,710 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,676,658 |
اثربخشی آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ناتوانی های یادگیری | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 3، دوره 4، شماره 2، اسفند 1393، صفحه 38-54 اصل مقاله (285.92 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شناسه دیجیتال (DOI): lkd-3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| احمد عابدی1؛ فرشته کاظمی2؛ مژگان شوشتری* 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استادیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشگاه اصفهان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2کارشناس ارشد تربیت بدنی، دانشگاه اصفهان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3دانشجوی دکتری روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشگاه اصفهان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی انجام گرفته است. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل کودکان 6 ساله مبتلا به اختلال یادگیری عصب – روان‌شناختی پیش از دبستان شهر اصفهان بود. به منظور انجام این پژوهش، 30 نفر کودک با ناتوانی یادگیری عصب- روان شناختی از میان جامعه‌ی آماری به شیوه‌ی نمونهگیری تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای، انتخاب و با روش تصادفی به گروه‌های آزمایشی و کنترل گمارده شدند (هر گروه 15 نفر). روش پژوهش آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر روی گروه آزمایش انجام گرفت. ابزارهای مورد استفاده عبارت از آزمون عصب- روان شناختی نپسی، مقیاس هوش کودکان پیش‌دبستانی وکسلر و آزمون تشخیص کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری عصب – روان‌شناختی بود. داده‌های به‌دست آمده با روش آماری تحلیل کواریانس چند متغیری(مانکوا) مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی مؤثر میباشد. بنابراین، اگر بتوان به غنی‌سازی محیط و بسترسازی برای بازی‌های گروهی و حرکتی اقدام نمود، احتمالاً به رشد و بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان کمک خواهد شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| عصب روان‌شناختی؛ ناتوانی یادگیری؛ ورزش ایروبیک؛ کارکردهای اجرایی؛ توجه | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه ناتوانیهای یادگیری عصب-روان‌شناختی[1]، به مشکل در مهارت‌های پیش از دبستان برمی‌گردد و شامل آن گروه از مهارت‌های پیش نیاز همچون مهارت‌های حرکتی، کارکردهای اجرایی، توجه، حافظه، پردازش بینایی و شنوایی است که کودک برای یادگیری موضوعات درسی به آن‌ها نیاز دارد. این ناتوانی‌ها، مقدمه ناتوانی یادگیری[2] تحصیلی هستند که بعدها ممکن است اتفاق افتد. لذا، باتوجه به اهمیت موضوع، این کودکان نیازمند تشخیص و مداخله زودهنگام هستند تا مهارت‌های پیش‌نیاز لازم جهت موفقیت در یادگیری تحصیلی آینده را فرا بگیرند (لرنر، لوونتهال و اگان[3]، 2003؛ استیل[4]، 2004؛ دوکر[5]، 2005؛ گارتلن و استروسیندر[6]، 2007). یکی از مشکلات کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی پیش از دبستان که توجه پژوهشگران و صاحب‌نظران را به خود جلب نموده کارکردهای اجرایی[7] و توجه[8] است (سمرود- کلیکمن[9]، 2005؛ ملتزر[10]، 2007؛ مرادیان، مشهدی، آقامحمدیان و اصغری نکاح، 1393). کارکردهای اجرایی و توجه از جمله توانایی‌هایی هستند که کودکان در آینده برای یادگیری‌های مدرسه‌ای به آن‌ها نیازمندند (مک کلوسکی، پرکینز و دیونر[11]، 2009). کارکردهای اجرایی ساختارهای مهمی هستند که در کنترل و هدایت رفتار نقش اساسی داشته، برای انطباق و عملکرد موفق در زندگی واقعی اهمیت دارند. این کارکردها به افراد اجازه میدهند تا تکالیف را آغاز و تکمیل کنند و در مواجهه با چالش‌ها مقاوم باشند؛ موقعیت‌های غیرمنتظره را تشخیص داده، به سرعت نقشه‌ها و برنامه‌های مناسب با موقعیت را طراحی کنند و استرس‌های روزانه را مدیریت کنند و مانع بروز رفتارهای نامناسب شوند(امینایی و موسوی‌نسب، 1393).کارکردهای معمولاً شامل بازداری و کنترل محرک‌ها، حافظه‌ی کاری، انعطاف‌پذیری شناخت، برنامه‌ریزی و سازماندهی است. کارکردهای اجرایی مجموعه‌ای از توانایی‌های عالی شامل خودگردانی، خودآغازگری، برنامه‌ریزی، انعطاف‌شناختی، حافظه‌کاری، سازماندهی، ادراک پویا از زمان، پیش بینی آینده و حل مسئله است که در فعالیت‌های روزانه و تکالیف یادگیری به کودکان کمک می‌کند(علیزاده، 1384). تحلیل عوامل چهار عامل کارکردهای اجرایی را نشان داده است: بازداری از پاسخ، حافظه‌ی کاری، خودتنظیمی و کنترل‌تداخل. به‌طور کلی اکثر پژوهشگران پذیرفته‌اند کارکردهای اجرایی، کارکردهای خود تنظیمی‌اند، که توانایی کودک برای بازداری از پاسخ، خود تغییری، برنامه‌ریزی، سازماندهی، استفاده از حافظه‌ی کاری، حل مسئله و هدفگذاری انجام تکالیف و فعالیت‌ها را نشان می‌دهد (ویل کات، دویله، نیگ، فاران و پنینگتون[12]، 2005). توجه نیز به یک سری عملیات پیچیده‌ی ذهنی اطلاق می‌شود که شامل تمرکز کردن یا درگیر شدن نسبت به هدف، نگه‌داشتن یا تحمل کردن و گوش به زنگ بودن در یک زمان طولانی، رمزگردانی ویژگی‌های محرک و تغییر تمرکز از یک هدف به هدف دیگر است. مبانی نظری، اجزای توجه را شامل تنظیم برانگیختگی و مراقبت، توجه انتخابی، توجه پایدار، فراخنای توجه یا توجه تقسیم شده، بازدارندگی و کنترل رفتار میدانند (والرا و سیدمن[13]، 2006). کارکردهای اجرایی و توجه کانون نظریه‌های اخیر عصب- روان‌شناختی کودکان ناتوان در یادگیری و کودکان با نارسایی توجه/ بیش فعالی را تشکیل داده‌اند (داوسون و گوآر[14]، 2004؛ عابدی و قوام، 1386). تحقیقات بسیاری، عملکرد پایین کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب روان‌شناختی را در کارکردهای اجرایی/ توجه نشان داده‌اند. تعدادی از محققان و همکاران، در تحقیقات خود نشان داده‌اند که کودکان با ناتوانیهای یادگیری در پیش از دبستان در مقایسه با کودکان عادی در آزمون‌های سنجش کارکردهای اجرایی و توجه، عملکرد پایین‌تری دارند(ملتزر، 2007؛ دالن، سونوگابارک، هال و رمینگتون[15]، 2004؛ بهم، اسمدلر و فرسبرگ[16]، 2004؛ سوآسون و جرمن[17]، 2007). تحقیقات بسیاری نیز نشان داده‌اند مداخلات زود هنگام آموزشی وحرکتی بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی مؤثر است (استیل، 2004؛ دوکر، 2005؛ گارتلن و استروسیندر، 2007؛ زلازو و مولر[18]، 2002). در این خصوص گروهی از محققان به اثربخشی حرکات ورزش ایروبیک[19] و فعالیت‌های بدنی موزون بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه کاری کودکان بویژه کودکان با ناتوانیهای تحولی و عصب- روان‌شناختی اشاره نموده‌اند (تومپروسکی و گانیو[20]، 2006؛ کلز[21] و تومپروسکی، 2008؛ فراگالا-پینکهام[22]، 2008). همچنین نتایج تحقیاتی، تأثیر آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر عزت نفس و خوپنداره از بدن و تن آگاهی کودکان را نشان داده اند (والترز و مارتین[23]،2000؛ کروکر، اکلاند و کووالسکی[24]، 2000). در سال 1960، ورزش ایروبیک به‌عنوان یک سری تمرینات آمادگی جسمانی و حرکتی طراحی و به سرعت گسترش داده شد. در ورزش ایروبیک، عضلات بزرگ بدن با کمک موسیقی برای حداقل 12 دقیقه حرکات ریتمیک انجام میدهند. جلسات تمرینی ایروبیک به‌طور معمول زمانی در حدود 45 الی60 دقیقه را به خود اختصاص می‌دهد و شامل اجرای حرکات متنوع ترکیبی میباشد. علاوه بر ارتقای عوامل آمادگی جسمانی، این ورزش بسیار شاد و مهیج استورزش ایروبیک باعث توسعه‌ی بسیاری از فاکتورهای آمادگی جسمانی مثل قدرت، استقامت، انعطاف‌پذیری، هماهنگی، چابکی، تعادل، توازن، عکس‌العمل و غیره می‌شود. زمانی که این ورزش به صورت گروهی انجام شود به غیر از افزایش فاکتورهای مذکور از افسردگی نیز جلوگیری می‌کند و سبب ترشح هورمون‌های انکفالین اندروفین که هورمون‌های نشاط‌آور در مغز است می‌شوند. این نوع روش تمرین به فرد فرصت می‌دهد که ناخودآگاه از خلاقیت‌های ذهنی و هنری در وجودش بیش‌تر استفاده کند و برخی از استعدادهای نهفته خود را آشکار سازد. احتمالاً به همین دلایل، این ورزش در نزد مراکز پیش از دبستان برخی کشورها تحت عنوان حرکات ذهنی- حرکتی طرفداران زیادی دارد. این مرکز از حرکات موزون و ساده این ورزش برای تقویت کارکردهای اجرایی و توجه کودکان استفاده می‌کنند(سالمون، گارنهام و فینچ[25]، 2000). با توجه به نتایج تحقیقات فوق، مسئله‌ی اصلی پژوهش حاضر، عبارت از بررسی اثربخشی آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی پیش از دبستان است. بدین منظور، این فرضیه که «آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی وتوجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان شناختی پیش از دبستان مؤثر است» مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است روش با توجه به ماهیت و اهداف پژوهش، این مطالعه با روش تحقیق آزمایشی و طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل انجام شده است. جامعه، نمونه و روش نمونهگیری: جامعه‌ی آماری تحقیق حاضر،کلیه‌ی کودکان پسر6 ساله مبتلا به اختلال یادگیری عصب- روان‌شناختی در سال تحصیلی 89- 88 بود. در این پژوهش، برای انتخاب آزمودنیها از روش نمونهگیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای استفاده شده است. بدین ترتیب که ابتدا از نواحی پنج‌گانه شهر اصفهان دو مرکز پیش دبستانی انتخاب شد. سپس از میان مراکز پیش دبستانی شهر اصفهان 20 کلاس به صورت تصادفی برگزیده شد. سپس از میان کلاس‌های مذکور، بر اساس آزمون نپسی[26]، آزمون هوشی وکسلر پیش دبستانی و فهرست تشخیص ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی تعداد 30 نفر کودک با ناتوانی یادگیری عصب- روان‌شناختی انتخاب شدند. سپس به دو گروه آزمایش و کنترل به‌صورت تصادفی گمارده شدند. همچنین دو گروه به لحاظ جنس(آزمودنی‌های هر دوگروه پسر بودند)، بهرهی هوشی (دارای بهره هوشی 110-90)، تحصیلات والدین و وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده و اینکه مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی یا هیچ نوع اختلال رفتاری یا عاطفی نباشند، همگن شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزارهای زیر استفاده شده است: آزمون عصب روان‌شناختی نپسی[27]: آزمون نپسی یک ابزار جامع برای ارزیابی رشد عصب روان‌شناختی است که برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی طراحی شده است (کورکمن، کرک و کمپ[28]، 1998). آزمون نپسی تحول کارکردهای عصب روان‌شناختی کودکان را در پنج حیطه‌ی کارکردی ارزیابی می‌کند. این حیطه‌ها عبارت‌اند از: 1- کارکردهای اجرایی/ توجه[29]، 2- زبان[30]،
جدول 1. ضرایب پایایی به روش باز آزمایی حیطه‌ی کاردهای اجرایی/توجه
مقیاس هوش کودکان پیش از دبستان وکسلر[34]: مقیاس هوش وکسلر برای دوره‌ی پیش‌دبستانی (ویپسی) براساس مقیاس هوش وکسلر برای کودکان تهیه شده و در واقع ادامه آن برای اندازه‌گیری هوش کودکان 5/6-4 سال میباشد. این مقیاس دارای 11 آزمون است که 6 آزمون آن کلامی و 5 آزمون دیگر غیرکلامی (عملی) میباشد. این مقیاس در سال 1967 توسط وکسلر ساخته شده است. این مقیاس در ایران هنجاریابی شده و در پژوهش حاضر برای تعیین هوش کودکان دو گروه آزمایش و کنترل و همچنین تعیین روایی مورد استفاده قرار گرفته است. برای پایایی مقیاس و کلیه آزمون‌ها ازروش دوباره سنجی استفاده شدکه نشانگر پایایی مطلوب فرم انطباق یافته است. ضرایب پایایی هوش‌بهرهای کلامی، عملی و کل به ترتیب 86/0، 89/0 و 92/0 میباشد و روایی این آزمون پس از بررسی همبستگی بین خرده آزمون‌ها کاملاً مورد تأیید است. (رضویه و شهیم،1391). فهرست وارسی نشانههای ناتوانیهای یادگیری کودکان خردسال پیش از دبستان[35]: استیل (2004) با مرور پژوهش‌ها و مقالات در زمینه‌ی تشخیص و مداخله‌ی زود هنگام کودکان خردسال در معرض خطر ناتوانی یادگیری یک فهرست وارسی (چک لیست) 22 مقوله‌ای برای تشخیص کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب – روان‌شناختی پیش از دبستان ساخته است. نمره‌گذاری این چک لیست به صورت درجه‌بندی است که توسط مربیان تکمیل می‌شود. ضریب همبستگی این ابزار با آزمون نپسی 79/0 و ضریب پایایی بین نمره‌گذاران 93/0 به‌دست آمد. در این پژوهش علاوه بر استفاده از فهرست وارسی نشانههای ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی پیش از دبستان وآزمون نپسی برای تشخیص کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب – روان‌شناختی تشخیص دو روان‌شناس نیز استفاده شد. نظر نهایی اجماع هر سه معیار بود. روش اجرا: پس از اجرای آزمون نپسی (پیش آزمون)، تعداد 30 نفر از کودکانی که پایین‌ترین نمره را در حیطه‌ی کارکردهای اجرایی/توجه به‌دست آورده بودند، انتخاب شدند و در دو گروه 15 نفری (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) قرار گرفتند. سپس آموزش حرکات ورزش ایروبیک برای بهبود کارکردهای اجرایی/ توجه 12 جلسه آموزشی طراحی و اجرا گردید. هر جلسه‌ی آموزش یک ساعت و هر هفته 2 جلسه برگزار میشد، آموزش گروه آزمایش 3 ماه به طول انجامید. حرکات ابتدا به صورت ساده و اسامی قابل درک آموزش داده میشد. به عنوان مثال ابتدا شکل1 با عنوان حرکت هفت و بعد شکل 2 با عنوان حرکت هشت آموزش داده میشد. زمانی که کودکان حرکات را یاد گرفتند، حرکات به صورت ترکیبی آموزش داده میشدند. مثلاً شکل 3 با عنوان حرکت هفتاد و هشت. آن‌ها علاوه بر اینکه شکل حرکت را یاد میگرفتند، می‌بایست به جهت، ریتم، ترتیب استفاده از پای راست و چپ، و کنترل تعادل بدون نگاه به پا توجه میکردند.
در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از میانگین، انحراف معیار و برای تعیین اثر بخشی آموزش حرکات ورزش ایروبیک از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد.کلیه مفروضات استفاده از تحلیل کوواریانس من جمله نرمالیتی، همسانی واریانس‌ها و همبستگی متغیر کواریت با متغیروابسته برقرار بود. نتایج در این بخش ابتدا میانگین وانحراف معیار دو گروه کنترل وآزمایش در حیطه‌ی کارکردهای اجرایی/ توجه آزمون نپسی وسپس داده‌های مربوط به آزمون فرضیه ارائه شده است. در این پژوهش 30 نفر کودک با ناتوانی یادگیری عصب-روان‌شناختی در دو گروه آزمایش و کنترل مورد بررسی قرار گرفتند میانگین بهرهی هوشی گروه آزمایش99 و گروه کنترل 101 بود. آزمون لوین پیش فرض تساوی واریانس‌های دو گروه آزمایش و کنترل را در جامعه مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج بررسی آزمون لوین که در جدول بالا آمده نشان می‌دهد که با توجه به سطح معنی‌داری آزمون لوین (مقدار سطح معنی‌داری بزرگ‌تر از 05/0) پیش فرض تساوی واریانس‌ها برقرار است.
جدول2. نتیجه‌ی آزمون لوین برای بررسی پیش فرض تساوی واریانس‌ها
جدول 3 . میانگین و انحراف استاندارد مؤلفه‌های کارکردهای اجرایی و توجه درآزمون نپسی در پیش‌آزمون در گروه‌های مورد مطالعه
اطلاعات جدول3 میانگین وانحراف معیار دو گروه کنترل وآزمایش در حیطه‌ی کارکردهای اجرایی/توجه آزمون نپسی را در مرحله‌ی پیش‌آزمون نشان می‌دهد.
جدول 4. میانگین و انحراف استاندارد مؤلفه‌های کارکردهای اجرایی وتوجه درآزمون نپسی در پس آزمون در گروه‌های مورد مطالعه
اطلاعات جدول 4 میانگین و انحراف معیار دو گروه کنترل وآزمایش در حیطه‌ی کارکردهای اجرایی/ توجه آزمون نپسی را در مرحله پس‌آزمون نشان می‌دهد. همان‌طورکه ملاحظه می‌شود نمرات پس آزمون گروه آزمایش در تمامی خرده مقیاس‌ها نسبت به گروه کنترل افزایش یافته است.
جدول 5. خلاصه‌ی نتایج تحلیل کوواریانس مربوط به تأثیر آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی/توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان شناختی
اطلاعات جدول 5 نتایج آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری(مانکوا) تفاوت دو گروه کنترل وآزمایش (مداخلات) در حیطه کارکردهای اجرایی/توجه را نشان می‌دهد. براساس این نتایج، بین دو گروه در حیطه کارکردهای اجرائی/توجه تفاوت معنی‌داری01/0>p وجود دارد. به عبارت دیگر، می‌توان گفت، تفاوت بین نمرات دو گروه، بیان کننده‌ی این مطلب است که آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی/توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی تأثیر داشته است. با در نظر گرفتن مجذور اِتا، می‌توان گفت 89% این تغییرات یا بهبود ناشی از تأثیر آموزش این حرکات است.
جدول 6. خلاصه نتایج تحلیل کوواریانس مربوط به تأثیر آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود خرده آزمون‌های کارکردهای اجرایی/توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی
نتایج جدول 6 نشان می‌دهد، با در نظر گرفتن نمرات پیش آزمون به عنوان متغیرهای همپراش (کمکی): تفاوت بین عملکرد دو گروه مداخله و کنترل در خرده آزمون‌های حیطه‌ی کارکردهای اجرایی/ توجه در سطح 001/0>p معنی‌دار است. به‌عبارت دیگر می‌توان گفت، تفاوت بین نمرات دو گروه، بیان کننده‌ی این مطلب است که آموزش حرکات ایروبیک، بر خرده آزمون‌های حیطه‌ی کارکردهای اجرایی/توجه شامل ساختن برج، توجه شنیداری، وضعیت، توجه بینایی، روانی طرح، و کوبیدن و ضربه زدن تأثیر داشته است. بحث و نتیجه‌گیری هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای یادگیری عصب- روان‌شناختی پیش از دبستان است. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیره (مانکوا) نشان داد، با در نظر گرفتن نمرات پیش آزمون، به عنوان متغیر همپراش (کمکی)، آموزش حرکات ورزش ایروبیک بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان با ناتوانیهای عصب-روان‌شناختی پیش از دبستان مؤثر است. نتایج پژوهش حاضر با یافته‌های تحقیقاتی تومپوروسکی و گانیو(2006)، کلز و تومپوروسکی(2008)،آدیفرن، تومپوروسکی وزاگرودنیک[36] (2009)، و فراگلا- پینخام (2008) در خصوص اثربخشی حرکات ورزش ایروبیک و فعالیت‌های بدنی موزون (حرکات اصولی هماهنگ با موزیک) بر کارکردهای اجرایی توجه و حافظه‌کاری کودکان به‌ویژه کودکان با ناتوانیهای تحولی و عصب- روان‌شناختی همسو بود. از یافته‌های پژوهش حاضر چنین استنباط می‌گردد که کارکردهای اجرایی وتوجه از جمله توانایی‌های هستند که کودکان در آینده برای یادگیری‌های مدرسه‌ای به آن‌ها نیازمندند (ملتزر، 2007؛ مک کلوسکی و همکاران، 2009). به‌عبارت دیگر، کارکردهای اجرایی و توجه مجموعه‌ای از توانایی‌های عالی‌شناختی و فراشناختی شامل خودگردانی، خود آغازگری، برنامه‌ریزی، انعطاف‌شناختی، حافظه‌ی کاری، سازماندهی، ادراک پویا از زمان، پیش‌بینی آینده و حل مسئله است که در فعالیت‌های روزانه و تکالیف یادگیری و مدرسه‌ای به کودکان کمک می‌کند (زلازو و مولر،2002). در تبیین این موضوع می‌توان اشاره نمود بهبود کارکردهای اجرایی و توجه تاحدود زیادی به تجارب کودک ارتباط دارد.کودک تجارب خود را از طریق گوناگون به‌ویژه بازی‌ها در طی دوران رشد به‌دست می‌آورد. بنابراین، اگر بتوان به غنی‌سازی محیط و بسترسازی برای بازی‌های گروهی و حرکتی اقدام نمود احتمالاً به رشد و بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان کمک خواهد شد. یکی از بازی‌هایی که می‌تواند در مراکز پیش از دبستان برای کودکان طراحی و اجرا شود، جایگزینی ورزش ایروبیک است. در این خصوص پیشنهاد می‌شود مدیران و مربیان مراکز پیش دبستانی محیط‌های آموزشی غنی همراه با بازی‌ها و حرکات ایروبیک طراحی نمایند تا کودکان حداکثر استفاده را در جهت تقویت و بهبود پیش نیازهای مدرسه همچون کارکردهای اجرایی و توجه ببرند. در تبیین دیگر می‌توان گفت: توجه و کارکردهای اجرایی در متون روانشناسی به‌عنوان پیش نیاز یادگیری در کودکان در دوره‌ی دبستان یاد می‌شود؛ لذا ورزش ایروبیک به دلیل فعالیت‌های منظم و ریتمیک آن که همرا با شادی به‌صورت گروهی اجرا می‌شود علی‌رغم اثرات آن بر سلامت جسمانی و شادی کودکان باعث توجه شنوایی، توجه دیداری و حافظه‌ی فعال و در کل، کارکردهای اجرایی می شود؛ زیرا تمام کارکردهای جسمانی، حرکتی، توجه، حافظه، هماهنگی اعضای بدن و دیگر عملکردهای شناختی درگیر می‌شوند. در این ورزش، اجرای حرکات هوازی، موزون و هماهنگ که با موزیک و ریتم خاصی همراه است، به‌دلیل این که دانش‌آموز تمرین کننده‌ی این ورزش را به‌شکل گروهی و در قالب حرکاتی موزون و از قبل تعیین شده دنبال می‌کند، تأثیر به‌سزایی در تقویت رفتارهای گروهی دارد. زمانی که این ورزش به صورت گروهی انجام شود به غیر از افزایش فاکتورهای مذکور باعث تقویت کارکردهای اجرایی و توجه کودکان می‌شود. در تبیین این موضوع می‌توان گفت: اجرای حرکات برنامه ایروبیک نیاز به توجه شنوایی، توجه بینایی و حافظه فعال میباشد که در طول اجرای یک برنامه منظم این مهارت‌ها در کودکان تقویت می‌گردد. همچنین این نوع روش تمرینی به کودک فرصت می‌دهد که ناخودآگاه از خلاقیت‌های ذهنی و هنری در وجودش بیش‌تر استفاده کند و برخی از استعدادهای نهفته‌ی خود را آشکار سازد. احتمالاً به همین دلایل، این ورزش در نزد مراکز پیش از دبستان برخی کشورها تحت عنوان حرکات ذهنی- حرکتی طرفداران زیادی دارد. این مراکز از حرکات موزون و ساده این ورزش برای تقویت کارکردهای اجرایی و توجه کودکان استفاده می‌کنند. از جمله محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به محیط فیزیکی مراکز پیش از دبستان اشاره کرد؛ یعنی محلی که بتوان فعالیت ایروبیک را اجرا کرد که از نظر ایمنی مناسب باشد، وجود ندارد. همچنین از محدودیت‌های دیگر می‌توان به تعداد زیاد آزمودنیها در گروه اشاره نمود. لذا پیشنهاد می‌شود در محیط‌های آموزشی در کنار سایر شیوه‌های افزایش توجه و بهبود کارکردهای اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری از ورزش ایروبیک استفاده شود؛ زیرا حرکات ریتمیک باعث می‌گردد، هم حس بینایی و شنوایی درگیر شود و هم کارکردهای اجرایی بهبود یابد. ولی پیشنهاد مشخص در این خصوص این است که در مراکز پیش دبستان محلی مناسب با کف‌پوش مناسب آماده شود و از مربیان متخصص این رشته استفاده و در گروه‌های کوچک این ورزش را با روی‌کرد بازی به کودکان به‌ویژه کودکان با ناتوانی عصب- روان‌شناختی آموزش دهند. [1] . Neuropsychological [2] . Learning Disability [3] . Lerner, Lowenthal & Egan [4] . Steel [5] . Dowker [6] . Gartlan & Strosinder [7] . Executive function [8] . Attention [9] . Semrud-clikeman [10] . Meltzer [11] . MCcloskey, Perkins & Divner [12] . Willcutt, Doyle, Nigg, Faraone & Pennington [13] . Valera & Seidman [14] . Dawson & Guare [15] . Dalen, Sonuga-Barke, Hall & Remington [16] . Bohm, Smedler & Forssberg [17] . Swanson & Jerman [18] . Zelazo & Muller [19] . Aerobic exercise [20] . Ganio [21] . Coles [22] . Fragaa-Pinkham [23] . Walters & Martin [24] . Crocker, Eklund & Kowulski [25] . Salmon, Garnham & Finch [26] . NEPSY [27] . NEPSY neuropsychological tests [28] . Korkman, Kirk & Kemp [29] . exceutive funetions/ attention [30] . Language [31] . sensory – motor functions [32] . visuospatial processing [33] . memory and learning [34] . Wechsler Perschool and Primary Scale of Intelligence (WPPSI) [35] . Checklist of symptoms of preschool children with learning disabilities [36] . Audiffren, Tomporowski & Zagrodnik | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منابع امینایی، فرشته و موسوی نسب، محمدحسین(1393). مقایسه‌ی کارکردهای اجرایی دانش‌آموزان دارای اختلال خواندن با دانش‌آموزان عادی. فصل‌نامه‌ی تازه‌های علوم شناختی.16(3) ،61-53. رضویه، اصغر و شهیم، سیما (1391). مقیاس هوشی وکسلر برای دوره پیش دبستانی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز. عابدی، احمد و قوام، علی (1386). روانشناسی و آموزش کودکان با نقص توجه/ بیش‌فعالی. اصفهان: نشر نوشته. علیزاده، حمید(1384). اختلال نقص توجه / بیش فعالی.تهران: انتشارات رشد. مرادیان، زهرا؛ مشهدی، علی؛ آقامحمدیان‌شعرباف، حمیدرضا و اصغری‌نکاح، سیدمحسن (1393). اثربخشی قصه‌درمانی مبتنی‌بر کنش‌های اجرایی بر بهبود بازداری و برنامه‌ریزی (سازماندهی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون‌کشی). روانشناسی مدرسه، 3(2)، 204-186. Audiffren, M., Tomporowski, P. D & Zagrodnik, D. (2009). Acute aerobic exercise and information processing: Modulation of executive Control in a Random Number Generation task Acta Psychologica,132 , 85–95.
Bohm, B., Smedler A. C. & Forssberg, H. (2004). Impulse control, working memory and other executive functions in preterm children when starting school, Acta peadiatr, 93;1363-1371.
Coles, K. & Tomporowski, P. (2008). Effect of acute exercise on executive processing, short-term and long-term memory. Journal of Sports Sciences, 26(3), 333–344.
Crocker, P. R. E., Eklund, R. C. & Kowalski, K. C. (2000). Children’s Physical activity and physical self-perceptions. Journal of Sport Sciences, 18, 383–394.
Dalen, L., Sonuga-Barke, E. J., Hall, M. & Remington, B. (2004). Inhibitory deficits, delay aversion and preschool AD/HD: Implications for the dualpathway model. Neural Plasticity,11(1–2), 1-11.
Dawson, P. & Guare, R. (2004). Executive skills in children and adolescents: A practical guide to assessment and intervention. New York: Guilford Press.
Dowker, A. (2005). Eerly Identification and Intervention for Students With Mathematics Difficulties. Journal of Learning Disabilities, 38, 328-331.
Fragala-Pinkham. (2008). Aquatic Aerobic Exercise for Children with Disabilities. Developmental Medicine & Child Neurology, 50, 822–827.
Gartlan, D. & Strosnider, R. (2007). Learning Disabilities and young children:Identification and Interevention. Learning Disability Quarterly, 30(1), 63-72.
Korkman, M., Kirk, U. & Kemp, S. (1998). NEPSY: A developmental neuropsychological assessment. San Antonio,TX: The Psychological Corporation.
Lerner, J. W., Lowenthal, B. & Egan, R. W. (2003). Preschool children with special needs. Boston: Allyn and Bacon.
McCloskey, G., Perkins, L. & Divner, B. (2009). Assessment and Intervention for Executive Function Difficulties. New York: Routledge Press.
Meltzer, L. (Ed.) (2007). Executive function in education: From theory to practice. New York: Guilford Press.
Salmon, J., Garnham, A. & Finch, C. (2000). Preventing aerobics injuries. Australia: Deakin University. Available from: http://fulltext.ausport.gov.au/fulltext/2000/vic/aerobics.asp
Semrud – clikeman, M. (2005). Neuropsychological. Aspects for Evaluating Disabilities. Journal of Learning Disabilities, 38,563-568.
Steele, M. (2004). Making The Case for Early Identification and Intervetion for Young Children at Risk for Learning Disabilities. Children Education Journal, 32(2),75-79.
Swanson, L. H. & Jerman, O. (2007). The influence of working memory on reading growth in subgroups of children with reading disabilities. Journal of Exceptional Cild Psychology, 96(4), 249.
Tomporowski, P. D. & Ganio, M. S. (2006). Short-term effects of aerobic exercise on executive processing,memory,and emotional reactivity. International Journal of Sport and Exercise Psychology,4, 57–72.
Valera, E. & Seidman, L. J. (2006). Neurobiology of attention-deficit/hyperactivity disorder in preschoolers. Infants and Young Children, 19(2),94-108.
Walters, S.T. & Martin, J. E. (2000).Does aerobic exercise really enhance self-esteem in children? A prospective evaluation in 3rd-5th graders. Journal of Sport Behavior, 23, 51–60.
Willcutt, E. G., Doyle, A. E., Nigg, J. T., Faraone, S. V. & Pennington, B. F. (2005). Validity of the executive function theory of attention-deficit/hyperactivity disorder: A meta-analytic review. Biological Psychiatry, 57, 1336-1346.
Zelazo, P. D. & Muller, U. (2002). Executive functions in typical and atypical development. In U. Goswami (Ed.), Blackwell handbook of childhood cognitive development , 445-469. Oxford: Blackwell.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 10,935 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 4,634 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||